‘Alsof onze vermoorde zoon Leon nooit heeft bestaan’

21532
Ap en Marijke bij de plek waar hun zoon werd gevonden. Foto: Femke Fataal

Leon Groeneweg en Tariq Chatta; twee negentienjarige, Schiedamse jongens die elkaar goed kenden en die beiden binnen anderhalf jaar tijd op verdachte wijze kwamen te overlijden. Deze week is het twaalf jaar geleden dat Leons lichaam in het Brielse Meer werd gevonden. Zijn ouders, Ap en Marijke Harkema, hebben de afgelopen jaren met hun advocaat Job Knoester hemel en aarde bewogen in een poging een nieuw en grondig onderzoek naar de vermoedelijke moord op Leon van de grond te krijgen. Sommige vragen kregen gedurende dat lange en frustrerende traject een antwoord, maar tot een oplossing is het in dit dossier niet gekomen. Laat staan dat de schuldigen zijn opgespoord en bestraft. Een week geleden keek ik met Ap en Marijke terug op de eindeloze weg die zij zijn ingeslagen.

Wolken hangen laag en dreigend boven ons als we langzaam langs de geopende slagboom rijden van het, bij het Zuid-Hollandse duindorp Oostvoorne gelegen recreatiepark Kruininger Gors, waar cameratoezicht de komende maanden een einde moet maken aan almaar terugkerende criminaliteit.

Bedrijvigheid

Op ’s lands grootste camping heerst grote bedrijvigheid. Er wordt geveegd, onkruid gewied, schoongemaakt, uitgepakt en geïnstalleerd. De kampeerders maken zich op voor een 1,5 meter-zomer met olieraffinaderijen en een van Europa’s mooiste en uniekste duingebieden op steenworp afstand.

Net als Ap en Marijke parkeer ik mijn auto bij een afvaldumpplaats halverwege de camping om vervolgens met hen over een dijkje achter de vuilcontainers als dieven in de nacht naar een verlaten en winderig strandje te sluipen. Dit alles in de hoop aan het zicht van de campingbeheerder onttrokken te blijven.

Marijke kijkt voortdurend schichtig achterom. “Vorige keer mochten we zelfs geen bloemen leggen bij de plek waar onze zoon lag”, vertelt ze, half fluisterend. “We moesten maken dat we wegkwamen. Van het kampeerterrein af. Ze willen hier niet aan een vermoorde jongen herinnerd worden.”

Zonder woorden

Het Brielse Meer kabbelt rustig en vergevingsgezind langs het strandje waar het lichaam van Leon twaalf jaar geleden aan land werd gebracht. Voordat Ap een van de twee bossen met bloemen aan zijn vrouw geeft, staren de ouders een tijdje voor zich uit. Zonder woorden. De blikken star en vervuld van verdriet. Dan gaat het cellofaan van de bossen en gooit het echtpaar de bloemen één voor één in het grauwe water. Rode en witte rozen. Voor Leon, een jongen die nooit volwassen zou worden…

Mijn gedachten gaan terug naar 2009, toen ik het zwaar getroffen gezin uit Schiedam voor het eerst interviewde voor een grote reportage in De Telegraaf.

Marijke deed toen uitgebreid haar verhaal. Zo’n anderhalf jaar voordat haar zoon plotseling vermist raakte, was er een telefoontje gekomen. Aan de lijn was Ronald*, een familielid, ongeveer even oud als haar zoon, van wie later zou blijken dat hij aan het hoofd stond van een gewelddadige, Schiedamse jeugdbende waarin ook Leon was beland. Ronald had Marijke gevraagd om iets aan Leon door te geven. Zijn boodschap: ‘Tariq is dood in het water gevonden, zijn benen zijn vastgebonden met een jas. Leon weet wel waarom’.

Paniek

Toen Marijke dat vreselijke nieuws aan haar zoon vertelde, was Leon volledig in paniek geraakt.  „O mijn god, nu ga ik er ook aan! Nu ben ík aan de beurt, want nu sta ik boven aan hun lijst. Let maar op, mama. Dit overleef ik niet!”, had de jongen geroepen. Daarna was Leon in huilen uitgebarsten en urenlang ontroostbaar geweest. Doodsbang dat ook hem iets zou overkomen.

Spelende kinderen waren eerder die dag, 14 januari 2007, tussen de Schiedamse wijk de Akkers en de Harreweg op het lichaam van Tariq Chatta gestuit.

Tariq en Leon hadden elkaar goed gekend vanwege hun werk bij een supermarkt. Leon vulde er de vakken, Tariq had in de winkel een opleiding tot filiaalhouder gevolgd. Hij had vaak medelijden gehad met Leon en was voor hem opgekomen als Leon in problemen raakte. Dan stond Tariq zijn mannetje. Hoewel hij enkele nekwervels miste, was hij beresterk vanwege zijn jarenlange judotraining.

Bloeduitstorting

Maar Tariq moest iets afschuwelijks zijn overkomen. De jongen lag voorover in het water van een sloot, gekleed, zijn jas om zijn benen gewikkeld. Zijn inhaler, huissleutels en een van zijn schoenen waren verdwenen. Zijn portemonnee zat in zijn zak, zijn gouden ketting en ringen had het slachtoffer nog om. Op zijn voorhoofd had Tariq een paarsblauwe bloeduitstorting en een deuk.

In de nacht voor hij stierf was de jonge Schiedammer op stap geweest, naar een feest van de hockeyclub waar ook zijn zus was verschenen. Tegen het ochtendgloren had hij nog even met haar gebeld en was hij volgens zijn zus in gewone doen en allerminst dronken of verward geweest. Niet lang erna werd Tariq dood in de sloot van amper 75 cm diep aangetroffen.

Voor politie en justitie stond vast dat de Schiedammer aan de waterkant had staan plassen, daarbij gestruikeld moest zijn en vervolgens in de sloot was getuimeld en verdronken. Zijn jas had volgens de recherche om zijn middel geknoopt gezeten en was naar beneden geschoven waardoor Tariq zou zijn gevallen. ’Doodsoorzaak is verdrinking’, vermeldt een proces-verbaal. En verder: ’Er is verklaard dat Tariq vlak voor zijn dood alcohol had genuttigd. Hij stond bekend als iemand met een alcoholprobleem’.

Gevalletje

Een gevalletje verdrinking van een beschonken jongen. Daarmee was de kous voor politie en justitie dus af.

Tariqs familie vertelde me in 2009 dat er niets van die uitleg klopte. „Hij dronk heus wel wat”, zei zijn zus toen, “maar mijn broer had zeker geen alcoholprobleem en was die nacht beslist niet dronken. Tariq kon goed zwemmen, het is ondenkbaar dat hij in een ondiepe sloot zou verdrinken. Evengoed geloven we niet dat hij op een donkere plek stond te plassen. Tariq had een bloedhekel aan duisternis, bovendien was hij nog maar een paar minuutjes van huis af.”

Met oud-rechercheur Dick Gosewehr en voormalig politiepsycholoog Harrie Timmerman nam ik de verdachte dood van de jongen onder de loep. Meer zaken bleken niet in de haak te zijn.

Dichtgeritste

Tariq zou een plas hebben gedaan toen hij viel, aldus de politie. Maar het slachtoffer werd aangetroffen met een dichtgeritste gulp. Verder meende de politie dat Tariq het warm had en daarom zijn jas had uitgetrokken. Het was die nacht echter hooguit drie tot vier graden. Ook de verklaring dat een omgeknoopte jas vanaf zijn middel naar beneden was gezakt, bleek voor geen meter te kloppen. Het jack had dan losjes moeten zitten, want twee onderbenen zijn smaller dan een middel. Toen Tariq werd gevonden, zat de jas echter strak om zijn schenen geslagen.

Vreemd was ook de houding van zijn verstijfde lichaam. Tariq lag evenwijdig aan de wal, zijn linkerarm gestrekt langs zijn lichaam, zijn rechterarm gekromd naar beneden. Alsof hij bij zijn overlijden op vaste ondergrond op zijn zij had gelegen.

Tal van cruciale vragen werden nooit beantwoord omdat het Openbaar Ministerie verbijsterend genoeg geen forensische sectie op de stoffelijke resten van de jongen liet verrichten. De familie Chatta kreeg ook in een later stadium nul op het rekest bij recherche en OM. Voor de nabestaanden stond echter vast dat Tariq is vermoord.  

Meerdere daders

We kwamen tot de slotsom dat Tariq vermoedelijk door meerdere daders om het leven is gebracht. Een getrainde judoka laat zich tenslotte niet simpelweg overmeesteren, laat staan in bedwang houden. Dick en Harrie werkten een scenario uit waarbij de daders de jas bewust om de benen van Tariq hebben geknoopt waardoor het slachtoffer makkelijker onder water kon worden gehouden. De stand van zijn stoffelijk overschot doet ons vermoeden dat Tariq nog ergens heeft gelegen en een tijdje later in het water is gegooid.

In 2010 schreef ik over Tariq (links) en Leon (uiterst rechts) een eerste reportageverhaal in De Telegraaf

Leon Groeneweg heeft zich niet bij de verdachte dood van zijn vriend en beschermer Tariq neergelegd en is op zoek gegaan naar de ware toedracht. Zijn ouders zeggen daar tal van aanwijzingen voor te hebben. Uiteindelijk kwam zijn angstige voorspelling uit, want Leon zou zijn zoektocht naar antwoorden niet overleven. Ook hij werd dood teruggevonden, drijvend in het water van het Brielse Meer.

Was het de bende van Ronald die met de moorden op deze twee jongens te maken had?

Harddrugs

De Schiedamse politie legde in het verleden in een rapport vast hoe de jeugdbende van Ronald tekeer kon gaan. ’Er is sprake van verhoogde groepsdruk als het gaat om vertrouwelijkheid binnen de drugsscene. (…) Geweld in de vorm van bedreigingen en mishandelingen is geen uitzondering. De groep waarmee Groeneweg omging, maakt gebruik van drugs en alcohol. Uit verklaringen blijkt dat harddrugs de normaalste zaak van de wereld zijn’, lazen we in dat proces-verbaal.

Daar bleef het niet bij. Leon had zijn ouders in vertrouwen genomen en aan Ap en Marijke verteld dat de jeugdcriminelen zich stelselmatig schuldig maakten aan inbraken en groepsverkrachtingen. Zelf werd haar zoon volgens Marijke aantoonbaar afgeperst door de groep, bovendien zou de bende meermalen keren drugs op hem hebben uitgetest.

Bedreigd

En dan zijn er de prints van een msn-gesprek van januari 2008 tussen Leon en Ronald. Liefst negen keer wordt Leon daarin met de dood bedreigd. ’Kom nou maar dat geld brengen’, staat er, met toevoegingen als: ’Jij gaat dood’, ’ik ga je schieten’ en ’ik snijd je kankerkeel door’. Woorden die weinig aan de verbeelding overlaten. Leon Groeneweg was destijds in groot gevaar.

In juni 2008 hakte de jongen desondanks de knoop door en stond hij op het punt verklaringen over de criminele groepering te gaan afleggen bij de politie.

Volgens Marijke wist haar zoon toen zeker wie Tariq vermoord heeft. “Hij zei letterlijk wie het gedaan hebben. ‘Ze zijn op hem gaan zitten en hebben hem net zo lang vastgehouden tot hij dood was. Daarna hebben ze hem als een hond achtergelaten’, waren de woorden van mijn zoon.” 

Huisarts

Vast staat dat Leon op 5 juni 2008 naar zijn huisarts zou gaan om daarna meteen het politiebureau te bezoeken en alles wat hij wist op te biechten.

Maar zover zou het nooit komen. Want die dag verdween hij spoorloos.

Marijke en Ap hebben hun zoon, ondanks wanhopige zoekacties, niet meer kunnen zien of spreken. Tien dagen later, op zondag 15 juni, stuitten watersporters op Leons stoffelijke resten in het ondiepe water langs het campingstrandje aan het Brielse Meer. Precies op de plek waar sommige leden van de Schiedamse jeugdbende vaak hadden rondgehangen.

Leon droeg opvallend genoeg alleen een onderbroek en een T-shirt. Bij een forensische sectie stelde het NFI vast dat de jongen een week eerder, rond 8 juni, moest zijn overleden en dat er sporen van drugs in zijn lichaam zaten. Doodsoorzaak was volgens het NFI verdrinking.

Ogenschouw

In januari 2010 schreef ik een eerste krantenartikel over deze zaak. Onze conclusie: tal van verdachte feiten en omstandigheden zijn niet door politie en justitie in ogenschouw genomen en ook niet nader onderzocht.

Een aantal van die feiten bleek op zijn minst opmerkelijk.

Zo vertelde de politie op 12 juni 2008 aan Ap en Marijke van enkele leden van de jeugdbende te hebben gehoord dat zij ook ná 8 juni nog contact hadden gehad met Leon. De jongen kan toen niet meer in leven zijn geweest. Maar het bracht de recherche zelfs ná de forensische sectie niet op het idee dat de criminele jongeren weleens zaken in scene konden hebben gezet.

Het is aannemelijk, ontdekten we verder, dat Leons lichaam enkele dagen elders verborgen was. Op de plek waar hij in het water dreef, is er nauwelijks stroming. De dagen voor de vondst van de stoffelijke resten had de politie bovendien uitgebreid in een helikopter boven het Brielse Meer gevlogen. Nergens in het heldere water van het uitgestrekte meer werd toen een lichaam gezien. Dat terwijl een stoffelijk overschot met de hoge temperaturen die toen heersten al na twee, hooguit vier dagen gaat drijven.

Niets

Kennelijk viel dit de politie destijds wél op. „Een rechercheur zei dat het lichaam van Leon verplaatst moet zijn”, aldus Marijke en Ap. “Maar volgens hem had het geen zin om de groep van Leons neef te gaan ondervragen omdat die jongens volgens de rechercheur ‘toch niets’ zouden zeggen.”

Er zijn in deze zaak veel meer aanwijzingen voor een misdrijf die door de autoriteiten zijn genegeerd. Toen Leon werd gevonden, had hij alleen wat onderkleding aan. Volgens de politie was de jongen oververhit geraakt door amfetaminegebruik en had hij zich uitgekleed om in het water af te koelen.

Als dat inderdaad was gebeurd, dan hadden de campinggasten de volgende ochtend uiteraard Leons spijkerbroek, sokken en schoenen moeten vinden. Maar niemand heeft de spullen ooit nog gezien of er melding van gemaakt. Het leidde ons tot de conclusie dat anderen de kleding hebben laten verdwijnen om Leons dood op een fatale zwempartij te laten lijken.

Alarmerende

En dan zijn er in dit dossier tal van alarmerende getuigenverklaringen over de avond van 7 juni 2008. Campinggasten op het Kruininger Gors zagen het slachtoffer toen in het gezelschap van andere jongeren volledig op tilt gaan. Volgens deze ooggetuigen was Leon doodsbenauwd en schreeuwde hij om hulp omdat hij ‘vermoord zou worden’.

Bovendien vertelde Ronald, de leider van de jeugdbende, volgens een getuige een paar dagen later aan een familielid dat Leon half ontkleed op het Kruininger Gors had rondgerend. Dat betekent dat Ronald daar op zijn minst zelf bij moet zijn geweest. Want op dat moment was nog bij niemand bekend dat Leon niet al zijn kledij aan had.

En dan weten we eveneens van getuigen dat enkele leden van de Schiedamse jeugdbende in de nacht van 14 op 15 juni 2008, slechts een paar uur voordat Leons lichaam werd gevonden, op de Oostvoornse camping aanwezig waren. Wat deden zij daar? Het lichaam verslepen? En hoe kon een van deze jongeren toen al aan een vriend de plaats laten zien waar ‘het met Leon was gebeurd’ terwijl het slachtoffer nog gevonden moest worden?

Achteloos

Zelfs verklaringen van Marijke en Ap over Leons gedrag na de dood van Tariq en zijn verhaal over wie Tariq moet hebben vermoord, veegde de politie achteloos van tafel.

Toen we alle feiten optelden, was het glashelder. De vele feiten en omstandigheden in dit dossier ondersteunen bepaald niet het scenario dat Leon slachtoffer werd van een ‘gewone’ verdrinking. Veel aannemelijker is het dat bekenden van hem verantwoordelijk zijn voor zijn dood. Zij zijn immers door getuigen met hem op de camping gezien, hebben geprobeerd het tijdstip van overlijden te camoufleren door het lichaam van Leon verborgen te houden en zij verstrekten valse informatie aan de politie waardoor het leek alsof de jongen dagen later nog in leven was. Voldoende aanwijzingen voor een diepgravend rechercheonderzoek, leek ons.

In die tijd, ruim elf jaar geleden, meldde zich bovendien een getuige bij ons. Hij vertelde uitvoerig over Ronald.

Waarschuwing

Volgens deze insider kwam de leider van de jeugdbende als hij dronken of stoned was steevast met dezelfde waarschuwing.

“’Wie praat gaat eraan’. Dat zei hij altijd. Binnen de groep is bekend dat Ronald Leon samen met een ander ombracht. Ze haalden hem daarna uit het water, sloegen hem nog in zijn gezicht. Een ander drukte op Leons borstkast maar hij was al dood. Ze zouden hem een tijdje in een put op het terrein hebben verborgen. Toen ze wisten dat de politie met een helikopter ging zoeken, hebben ze het stoffelijk overschot weer in het water gelegd om geen problemen te krijgen”.

Dezelfde getuige vertelde ons dat ook Tariq door de groepering zou zijn vermoord omdat hij over drugshandel door een van de jongens had gepraat. “Ik hoorde Ronald daarover zeggen: ‘Die jongen is nog goed terechtgekomen. Hij is bij zijn zwakke plek gepakt. Zijn nek’. Een ander zei: ‘Ze hebben Tariq op zijn zwakke plek gepakt en in het water geduwd’.”

Gehoord

Kort na mijn krantenpublicaties, elf jaar terug, deed het OM voor de vorm wat onderzoek. Het stelde weinig voor. Enkele leden van de jeugdbende werden als getuigen gehoord, maar verder is hen geen strobreed in de weg gelegd.

Samen met hun advocaat Job Knoester besloten Ap en Marijke in de jaren die volgden diverse deskundigen te raadplegen. Gewapend met hun conclusies hoopten de ouders en hun raadsman politie en justitie daarmee te bewegen tot hernieuwd onderzoek.

Vooral op het vlak van forensisch medisch onderzoek kwam belangrijke, nieuwe informatie boven water. Zo concludeerde een forensisch patholoog – die eerder de NFI-sectie verrichtte – na hernieuwd onderzoek dat Leon zeer waarschijnlijk niet is verdronken maar aan wal om het leven moet zijn gekomen. Ook een andere, onafhankelijke forensisch patholoog stelde vast dat het lichaam van de jongen een tijd verborgen moet zijn geweest.

Het Openbaar Ministerie liet in de zaak van Leon twee reviews instellen door zogeheten reflectiekamers.

Onafhankelijkheid

Job Knoester zei daar eerder over: “De onafhankelijkheid van een review zou worden gewaarborgd doordat zo’n onderzoek wordt uitgevoerd door medewerkers van een ander arrondissementsparket en politie uit een andere regio. Ook externe deskundigen kunnen deelnemen aan de review. Dat klinkt veelbelovend, maar de werkelijkheid is anders.”

Leon Groenweg werd nooit ouder dan negentien…

Aan Leons ouders werd na afloop van de reviews medegedeeld dat de uitkomsten het OM niet op andere gedachten hadden gebracht. Vanzelfsprekend wilden Ap en Marijke weten hoe de reviewprocessen waren verlopen en waarom de reflectiekamers niet op andere bevindingen waren uitgekomen. Verder vroegen zij zich af of de reviewcommissie daadwerkelijk onafhankelijk was en wie er zitting in dat comité hadden.

Het OM weigerde er opheldering over te geven en wilde de vragen van het ouderpaar niet beantwoorden. Ook de verslagen en notulen van de onderzoeken werden ondanks herhaalde verzoeken nooit aan Leons ouders verstrekt.

Eenduidige

De gang naar het gerechtshof in Den Haag – in een beklagprocedure – heeft de ouders ook al niets gebracht. Op 11 december vorig jaar liet het hof weten dat het onderzoek naar de dood van Leon niet hoeft te worden heropend. Dit omdat er geen eenduidige doodsoorzaak is vastgesteld en het volgens het hof onduidelijk is of er sprake is van moord.

Volgens de raadsheren is er uitvoerig politieonderzoek geweest en heeft dat niet of onvoldoende aangetoond dat het om een misdrijf gaat. “Dat die onderzoeken steeds moesten worden afgedwongen door de ouders en ver onder de maat waren, laat het hof voor het gemak buiten beschouwing”, aldus oud-rechercheur Dick Gosewehr die de uitkomsten erg onbevredigend noemt.

Pijnlijk

Voor Ap en Marijke blijft het uitermate zwaar en pijnlijk dat de moord op hun kind onbestraft bleef.

“Eigenlijk zijn we terug bij af, al weten we nu meer dan twaalf jaar geleden”,  zegt Marijke. “Maar alle open eindjes zijn open gebleven. De daders lopen nog steeds vrij rond. Wanneer we lotgenoten spreken dan merken we eigenlijk altijd dat wij wel extra zwaar getraumatiseerd zijn geraakt. Het is net alsof Leon niets waard is voor de Nederlandse politie en justitie. Alsof hij geen mens was en nooit heeft bestaan. Dat gevoel van verraad, door ons eigen land, heeft ons voor het leven beschadigd.”

*De naam ‘Ronald’ is gefingeerd. De werkelijke naam van deze persoon is bekend bij de redactie van Femke Fataal.

Steun de website Femke Fataal

Vond je dit een goed artikel? Laat dan je waardering blijken met een kleine bijdrage. Je kunt me ook met een vaste, maandelijkse bijdrage steunen. Dan kan ik onderzoek doen en schrijven en kun jij mijn verhalen blijven lezen. Dankjewel!

1 REACTIE

  1. Kijk ook eens naar het verhaal van de in Schiedam woonachtige Koos Namink, die jaren eerder bijna vermoord werd en waar ook nooit gerechtigheid voor gekomen is.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.