De ontluisterende terugblik op alle gebeurtenissen na de moord op mijn broer Joost – op 27 juli 2017 in een metrostation in Amsterdam – staat centraal in mijn columns op Femke Fataal. In een van mijn laatste bijdragen schreef ik over de aanloop naar het strafproces tegen psychiatrisch patiënt Philip O. die op dat moment nog slechts verdachte was van de gruwelijke moord op Joost.
We waren in die tijd zelf op onderzoek uitgegaan en op een wereld aan tegenstrijdigheden, fouten en tegenwerking gestuit. Zo ontdekten we dat het Pieter Baan Centrum (PBC) en het toenmalige Academisch Medisch Centrum (tegenwoordig ‘Amsterdam UMC’), waar Philip O. in behandeling was toen hij Joost tijdens een verlof om niets aanviel, een heel verschillende visie op de moordenaar hadden.
Ontoerekeningsvatbaar
Het PBC achtte hem grotendeels ontoerekeningsvatbaar. Maar de psychiater van het AMC had ons tijdens een eerder gesprek toevertrouwd dat O. volgens hem niet meer psychotisch was. Zijn ziek zijn had volgens de arts niet langer op de voorgrond gestaan toen hij had besloten om O. verlof te geven.
We spraken erover met de officier van justitie. In deze column beschrijf ik wat er daarna gebeurt.
Plan
Na de bijeenkomst met de officier, waarin zij ons liet weten geen werk te maken van de verschillende visies bij het PBC en AMC, vatten we het plan op om zelf opnieuw contact te gaan leggen met het AMC. We willen dan vragen of de behandelaars hun bevindingen over Philip O. op papier willen zetten en die naar het OM willen sturen. De officier had ons immers verteld dat het AMC nauwelijks gegevens aan haar had verstrekt. Zelf zijn we inmiddels ook op een dichte deur gestuit. Alleen bij die allereerste ontmoeting met de AMC-psychiater was er openlijk met ons gesproken.
Terwijl we ons nieuwe idee uitwerken, loopt al een tijdje een onderzoek door een interne onderzoekscommissie naar het handelen van het AMC. Hoe kon het dat Philip O. na zo’n waslijst aan gewelddadige feiten en zijn extreem agressieve gedrag verlof had gekregen? Welke overwegingen hadden er bij de psychiater meegespeeld? Waren er fouten gemaakt bij die afweging? Hoe kon dat gebeuren?
Het onderzoeksrapport zou half december 2017 klaar zijn. De uitkomsten moet het AMC bekend maken bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De officier van justitie ging ervanuit dat de IGJ het rapport daarna aan het OM zou verstrekken. Op basis van die gedachte had zij ons beloofd om de rapportage vervolgens aan ons te doen toekomen.
Van kastje naar de muur
Maar het loopt allemaal anders, want de IGJ blijkt helemaal niet van plan te zijn om met het rapport over de brug te komen. We informeren daarom opnieuw bij het AMC. Het ziekenhuis verwijst ons dan doodleuk naar het OM. Van het kastje naar de muur sturen, noemen ze dat.
‘Omdat de rapportage medische gegevens bevat kan ik die niet met u delen. Ik neem aan dat de bevindingen door de inspectie met het OM worden besproken en wellicht ook gedeeld, voor zover de inspectie dat gezien haar beroepsgeheim verantwoord acht’, schrijft een directielid van het AMC ons op 22 december 2017 in een mail.
In datzelfde bericht vermeldt het directielid dat het ‘waarschijnlijk mogelijk is om een samenvatting van de bevindingen en dan met name de conclusies en aanbevelingen’ aan ons door te geven. Maar dat alles pas nadat de inspectie heeft geoordeeld.
Gesteggel
Het is voor ons als nabestaanden weer om horendol van te worden. Het OM heeft immers aangegeven het rapport niet van de inspectie te zullen ontvangen. Dit vanwege ‘de privacy van de dader’. We worden voor de zoveelste keer weer slachtoffer van allerlei heen en weer gesteggel.
Ons vermoeden groeit dat er flink is geblunderd bij het AMC en dat het ziekenhuis er alles aan doet om die fouten in de doofpot te houden. ‘Een samenvatting verstrekken’ is een makkelijke manier voor het ziekenhuis om te schiften en te bepalen welke informatie wij als nabestaanden wel of niet onder ogen krijgen.
Uiteindelijk duurt het tot 27 juni 2018 aleer we inzage krijgen. Er wacht ons een deceptie. De samenvatting blijkt een grotendeels zwartgemaakt epistel. In een latere column zal ik daar op terugkomen.
Stress
Het gesprek dat we nu met het AMC willen, moet nog voor de rechtbankzitting tegen Philip O. worden gehouden. Anders schieten we er niets mee op. Het betekent heel veel meer stress voor ons. Tegelijkertijd willen we ons namelijk ook goed kunnen voorbereiden op de zitting tegen O. en op ons spreekrecht. Dat kost sowieso veel tijd en veel energie. Eigenlijk kunnen we dit gedoe er helemaal niet bij hebben. Toch houden we stug vol.
Het AMC stuurt ons een mail. Ze gaan akkoord met een gesprek maar er wordt al voorgesorteerd op het beroepsgeheim van de psychiater. Verder vraagt het ziekenhuis mij of ik meteen even het PBC-rapport wil mailen. Ze willen zich goed kunnen voorbereiden op de bijeenkomst met ons, luidt de toelichting.
Een ongekend brutale vraag. Het is immers het AMC zélf dat voortdurend schermt met privacy en beroepsgeheim. Het ziekenhuis weet dondersgoed dat wij de conclusies van het Pieter Baan Centrum niet openbaar mogen maken.
Haaks
Van het gesprek tussen ons en het AMC wordt een verslag gemaakt dat naar de officier van justitie gaat. Zo kan zij afwegen hoe de conclusies over Philip O. van het AMC zich verhouden tot die van het PBC. Onze advocaat laat voorzichtig weten dat de bevindingen van het PBC haaks staan op die van het AMC.
Het voelt slecht dat er niet openlijk gesproken kan worden over wat het PBC denkt en hoe het AMC naar de dader kijkt. Waarom moet in vredesnaam zo strikt worden vastgehouden aan privacy en beroepsgeheim terwijl een volstrekt onschuldige persoon als mijn broer was, om niets is vermoord? Dient dit niet goed te worden onderzocht, al is het om herhaling te voorkomen?
Wij nabestaanden willen alleen maar dat er een juist beeld van de dader wordt geschetst zodat hij een passende straf krijgt.
Directielid
Als we dan eindelijk met het AMC om de tafel gaan, voert een directielid het woord. Alsof hij de expert is op het gebied van psychoses en gewelddadig gedrag.
We krijgen van hem te horen dat iemand die psychotisch is zich als James Bond kan voelen en gedragen. Een ongepaste vergelijking naar mijn idee. Vanuit mijn ooghoeken zie ik hoe de AMC-psychiater er stilletjes bij zit. Wanneer ik de psychiater vraag of hij misschien op zijn tong zit te bijten, geeft de medicus dat onmiddellijk toe. Helder; hem is dus de mond gesnoerd door de directie van het AMC. Dat weten we dan ook weer.
De bijeenkomst, waarvan we ons toch heel wat hadden voorgesteld, loopt uit op een formele en juridische uiteenzetting. Er wordt niets gezegd over het gedrag van Philip O. En de eerdere uitlatingen van de AMC-psychiater hebben we verkeerd begrepen, luidt de boodschap van het directielid. We worden weggezet als een stel malloten. Alsof wij vijven – inclusief onze advocaat en allen hoogopgeleid – de woorden van de psychiater niet goed hebben geïnterpreteerd.
Onthuld
Het komt de ziekenhuisdirectie klaarblijkelijk niet goed uit wat deze arts eerder aan ons heeft onthuld.
Naar mijn idee is de psychiater de enige die tot nu toe oprecht is geweest. De enige die zich kwetsbaar durfde op te stellen. Ondanks zijn beroepsgeheim heeft deze specialist toch geprobeerd om ons enigszins mee te nemen in de keuzes die hij heeft gemaakt. Die oprechtheid kan ik waarderen. Al verafschuw ik nog dagelijks de keus die hij maakte om Philip O. verlof te gunnen.
De eerdere belofte van het AMC om volledige medewerking te verlenen aan het OM blijft uit. Het ziekenhuis doet alsof het anders is. Volgens het directielid is er een uitgebreide brief naar het OM verzonden ‘binnen de grenzen van het beroepsgeheim’. Verder wijst hij vooral naar andere, bij Philip O. betrokken instanties die hun werk niet goed hebben gedaan. Daardoor was Philip ook bij het AMC terechtgekomen, beweert het directielid.
Geen spoortje
We ontwaren geen spoortje zelfreflectie, maar uitsluitend damage-control bij de AMC-man. In niets draagt het ziekenhuis bij aan informatieverstrekking voor een juiste berechting van Philip O. of aan het voorkomen van een soortgelijk, toekomstig ‘incident’, zoals het AMC-directielid dat noemt.
Dat heeft veel gevolgen voor de strafzaak. Het gespreksverslag dat er komt, zal inhoudelijk niets bijdragen aan het schetsen van een reëel beeld van de dader. En dat zal ertoe leiden dat de officier van justitie blindvaart op de PBC-rapportage en afstevent op een bizar lage strafeis tegen Joosts moordenaar…
*De vorige column van Saskia kun je hier teruglezen.
Tussen de letters door lijkt de overweging om Philip O verlof te geven: Andere instanties hebben hier plaatsing Philip O afgedwongen, wij kunnen hem niet de passende behandeling geven, stuur hem met verlof enige manier om van Philip O af te komen
Met kromme tenen en opwellende woede zit ik uw verhaal te lezen! Wat een verdriet, Wát een frustrerende en afmattende realiteit! Hoe moet een familie zich staande houden in een wereld waar geen recht meer lijkt te bestaan…? Een wereld die onze beschaving en veiligheid moet kunnen verdedigen en garanderen! U bent terechtgekomen in een film lijkt het! Een film over draaierij, bedrog, en onmenselijk gedrag! Met in de hoofdrol een bitch van het OM! Wát een verschrikking! Geen greintje medeleven of begrip, strooit nog extra zout in de wonden van u en uw familie! Ik geloof in een natuurwet lieve mensen:
“Álles wat je anderen aandoet zal in veelvoud over je terugkomen!” Hopelijk kan deze gedachte u enige troost bieden! Sterkte zal ik u niet wensen! U bent bovennatuurlijk sterk!! Ik wens u allen vrede en innerlijke rust!