Lieve Bianca,
Onlangs ben ik op geld-uitgeef-missie geweest. Veel dorpen en stadjes hier in de Australische staat Victoria hebben te lijden gehad onder de bosbranden. Niet omdat er brand woedde, maar omdat mensen er niet meer op vakantie durven te gaan.
Er werd opgeroepen om vooral allerlei plekken wèl te bezoeken en daar inkopen te doen, te eten, te drinken en de lokale ondernemers op die manier te steunen.
Kwetsbaar
Terwijl ik via de sociale media vervolgens foto’s en positieve berichten de wereld in slingerde, realiseerde ik me ook weer eens hoe kwetsbaar sociale media je kunnen maken. Bijvoorbeeld wanneer je gestalkt wordt.
Het is zo makkelijk om te zien waar en wanneer iemand ergens is, wie iemands vrienden zijn, welke hobby’s iemand heeft en van welke sportclub iemand lid is. Als wij slachtoffers van stalking adviseren, is een van de allereerste dingen die we meegeven dat zij zelf geen contact moeten zoeken met hun stalker en dat ze niet moeten reageren op diens berichten en contactpogingen.
Je moet als slachtoffer ontzettend veel van je eigen virtuele en echte vrijheid opgeven. Dat terwijl het heel moeilijk is om de stalker te laten stoppen met jou te bespieden, zowel on- als offline.
Contactverbod
Ik las dat de autoriteiten in Engeland sinds afgelopen week een nieuw soort contactverbod voor stalkers hanteren, een ‘victim protection order’.
Het streven is nobel: direct aan het begin van een opsporingsonderzoek de stalker een contactverbod van twee jaar opleggen, soms gekoppeld aan een behandelverplichting. Overtreding van het verbod kan worden bestraft met maximaal vijf jaar gevangenisstraf.
Handhaven
Ik ben benieuwd hoe ze dat gaan handhaven. Begrijp me niet verkeerd, ik vind ook dat je vooral stalkers moet dwingen om te stoppen met hun gedrag zodat slachtoffers zich niet in allerlei bochten hoeven te wringen.
Dat vraagt echter nogal wat actie van politie en justitie. Recent onderzoek van het WODC en de Erasmus Universiteit Rotterdam laat zien dat het juist daar helaas nog regelmatig misgaat. Er wordt te vaak niet opgetreden bij een overtreding van het contactverbod.
Lik-op-stuk-beleid
Een contactverbod is echter géén veiligheidsmaatregel. Alleen door het opleggen van een verbod, stopt een stalker niet zomaar. Sterker, het kan de stalker juist boos maken en het risico voor een slachtoffer zo verhogen. Dat is geen reden om zo’n verbod niet op te leggen, maar dan moet vervolgens wel een lik-op-stuk-beleid worden gevoerd.
Lieve Cleo,
Stalking levert een heel onrechtvaardige situatie op. We adviseren slachtoffers om van alles te doen en te laten, terwijl de stalker ongehinderd doorgaat met overlast veroorzaken.
Dat is soms moeilijk te verkroppen. Niet reageren, zaken vastleggen, aangifte doen, veiligheidsmaatregelen treffen; dat alles vraagt nogal wat van slachtoffers. Ondertussen gaat de stalker vrolijk door. Alhoewel vrolijk… dat is het natuurlijk niet.
Boosheid
Vaak begint de overlast doordat de stalker iets heftigs meemaakt, zoals het verbreken van een relatie. Dat levert een intense emotionele reactie op en het verlangen om de situatie te veranderen, door de relatie te herstellen of boosheid af te reageren.
Hun doel bereiken stalkers meestal niet. Stalkers blijven hangen in dezelfde cirkel van intense emoties en pogingen om de situatie naar hun hand te zetten, waarin zij uiteindelijk falen.
Toch halen stalkers ook iets uit dat gedrag. Op een negatieve manier zetten ze de relatie met hun ex-partner voort. Dat voorkomt dat stalkers het beeld van zichzelf moeten bijstellen: dat zij degenen zijn die zijn afgewezen of verlaten. Die boodschap weigeren stalkers te accepteren.
Gevangen
Contactverboden opleggen verandert op zichzelf niets aan de cirkel waarin stalkers gevangen zitten of waarin zij hun slachtoffer gevangen houden. Door een contactverbod stopt een stalker niet ineens. Eerder het tegenovergestelde is het geval.
Op het moment dat er voor het slachtoffer een contactverbod is ingesteld, frustreert dat de stalker. Hij of zij gaat dan toch weer contact zoeken, onder het mom ‘hoe durf je mij het contact met jou te ontzeggen!’
Wassen neus
Het enige nut van zo’n verbod is dat instanties kunnen ingrijpen bij een overtreding. De politie kan de stalker bijvoorbeeld aanhouden. Op die manier worden er negatieve consequenties aan het stalkinggedrag verbonden. Uiteindelijk probeer je daarmee de kosten-batenverhouding te beïnvloeden. Stalken levert de stalker iets op, maar zodra het meer gaat kosten dan het oplevert, zal een stalker eerder geneigd zijn te stoppen met het gedrag. Dat is de enige manier waarop een contactverbod zin heeft. Anders is het een wassen neus.
Jouw pogingen om de kosten-batenverhouding voor de Australische winkeliers te beïnvloeden, vind ik overigens ook heel nobel. De branden kostten deze ondernemers hun omzet, maar door jouw dappere pogingen je een slag in de rondte te eten, redden ze het net. Ga vooral zo door! Het redden van de wereld met een gin tonic!
*Nog zo’n interessante column van recherchepsychologen Cleo en Bianca lezen? Dat doe je hier.