In Amsterdam worden veel winkeldiefstallen gepleegd. Vaak door mensen die mooie spullen willen hebben en die daar niet voor willen betalen. Maar soms is er een heel schrijnende reden waarom mensen uit stelen gaan.
In deze column wil ik bij drie van zulke zaken stilstaan. Vooropgesteld dat ik stelen uiteraard niet goedkeur en dat dat niet ongestraft mag gebeuren, beschrijf ik enkele gevallen waarin mensen geen andere keus meer zagen.
Zo ook in een supermarkt, waar mijn collega en ik op een dag een winkeldief moeten ophalen.
Oude man
Als we er zijn aangekomen, open ik de deur naar de wachtruimte waar een oude man aan een tafel zit. Ik schat hem een jaar of 85. Dat blijkt later te kloppen.
Voor de man liggen twee zakjes kerriepoeder en een pot piccalilly. “De spullen die hij heeft gestolen,” licht een medewerker van de supermarkt toe. Ik kijk de oude man aan en vraag waarom hij van de winkel heeft gestolen. Hij antwoordt dat er die avond thuis een gast bij hem komt eten. Hij wil lekker koken en heeft daar kerrie en piccalilly voor nodig, is zijn verhaal.
Ik laat hem weten dat ik dat begrijp, maar dat hij de producten van de supermarkt wel gewoon moet afrekenen. Dat begrijpt hij, zegt hij met ogen vol tranen. En dan vertelt de oude meneer me iets anders.
Vetpot
“Ik heb altijd in een kapperszaak gewerkt”, steekt hij van wal. “Dat was geen vetpot maar ik kon er altijd van rondkomen. Helaas heeft mijn werkgever toentertijd iets verkeerd ingevuld waardoor ik bijna geen pensioen ontvang. Ik krijg 900 euro aan AOW en woon in een appartement dat 750 euro kost. Daar komen mijn vaste lasten nog bij.”
De man zegt altijd erg zuinig met zijn geld om te gaan en het dan meestal net te redden. “Af en toe wil ik toch iets lekkers eten. Ik krijg niet vaak bezoek omdat dat extra geld kost, maar nu komt een vriend langs. Ik heb rijst in de kast en kip van de markt. Als ik daar het zakje kerriepoeder door gooi, dan heb ik een soort nasi. En de piccalilly… Die is er gewoon erg lekker bij.”
Vlug reken ik uit hoe hoog zijn vaste lasten moeten zijn en wat hij per maand overhoudt voor boodschappen. Het politiesysteem wijst uit dat het de eerste keer is dat de man met ons in aanraking is gekomen. Ik bespreek de zaak met mijn collega en besluit intern te overleggen hoe we het best met deze situatie kunnen omgaan.
Reprimande
Er wordt besloten om de oude man een reprimande te geven. Dat houdt in dat wij in het politiesysteem noteren dat de man een winkeldiefstal heeft gepleegd. De eerstvolgende keer dat hij dat opnieuw doet, zal hij bij ontdekking worden aangehouden. Voor nu houden we het bij een waarschuwing.
“Krijgt u hulp van uw familie of van een instantie”, informeer ik. Dat krijgt de man niet. Hij maakt duidelijk dat hij er alleen voorstaat en door de digitalisering weinig meer van het bestaan begrijpt.
Ik geef de man een telefoonnummer van een organisatie die ouderen helpt met hun financiën, bovendien stel ik later op het politiebureau de wijkagent in kennis. Zij geeft aan de meneer te gaan bezoeken om te zien of hij zich goed kan verzorgen en om te kijken welke hulp we voor hem op gang kunnen brengen.
Treinstation
De tweede zaak die veel indruk op me maakte, draait om een diefstal uit een kleine supermarkt op een treinstation. We worden er geconfronteerd met een jongeman, ergens in de twintig. Ik herken hem. Hij heeft al vaker iets uit een winkel gejat.
Ik herinner me dat dat vorige keer een blikje drinken van veertig cent was. Toen we hem destijds op het politiebureau fouilleerden, bleek hij geld op zak te hebben. Dat vond ik vreemd. Maar op mijn vraag waarom hij desondanks iets had gestolen, kreeg ik toen niets te horen.
Ditmaal blijkt hij iets te hebben verduisterd dat zeventig cent kost. Ik hou hem voor dat we elkaar al vaker vanwege een soortgelijk vergrijp hebben ontmoet. Schokschouderend blikt hij naar de grond. Maar ik hou vol en leg hem hetzelfde voor als de eerste keer: waarom stelen, terwijl hij geld heeft? Zijn respons zet me aan het denken.
Verslaafd
“Ik ben al heel lang verslaafd”, is zijn uitleg. “Steeds weer probeer ik van de drugs af te blijven, dat lukt me echter niet alleen. Ik sta op een wachtlijst voor hulp, maar die lijst is lang. Omdat ik de maatschappij geen schade wil berokkenen, steel ik voor een klein bedrag. Eigenlijk hoop ik op die manier via jullie in een hulpverleningstraject te komen waar ik eindelijk kan worden geholpen.”
De derde zaak die ik in deze column wil belichten, heeft alles te maken met een dievegge die in een schoenenzaak tegen de lamp is gelopen.
Wanneer ik me aan haar voorstel, pakt ze meteen mijn hand vast, geeft er een dikke kus op en begint dan te huilen. Nu maak ik dat wel vaker mee, mensen die met gehuil onder een aanhouding proberen uit te komen. Zou dat nu ook weer zo zijn? Ik informeer bij een van de verkopers wat deze dame heeft gestolen.
Het blijkt te gaan om schoenen die precies lijken op de exemplaren die de vrouw aan haar voeten heeft. Met dat verschil dat die van haar duidelijk aan vervanging toe zijn.
Oordeel
“Dom ben ik hè?”, oppert ze. Als ik zeg dat ik daar geen oordeel over vel, praat ze in tranen verder.
De vrouw vertelt jaren geleden na een auto-ongeluk te zijn afgekeurd. “Sindsdien zitten we krap”, zegt ze, “maar we hebben het altijd gered omdat mijn echtgenoot als zzp’er kon blijven werken. Sinds twee jaar heeft mijn man kanker. Hij ligt nu op sterven.”
De afgelopen tijd was heel erg zwaar, gaat ze verder. “Mijn man had geen werk meer en we hebben evenmin een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ik heb al heel lang nieuwe schoenen nodig. Zoals u kunt zien, zitten er gaten in de schoenen die ik nu draag. Dus ik dacht; als ik nu dezelfde schoenen steel als die ik al aan heb, dan valt het misschien niet zo op. Stom van mij. Het spijt me echt…”
*De vorige column van Shanou gaat over een vreemde schietpartij. Geïnteresseerd? Kijk dan hier!