De schokkende video van de arrestatie van George Floyd ging eind vorige maand viral. Het filmpje laat zien hoe een politieman hem eerst in de boeien slaat waarna de agent Floyd klemzet met de knie op zijn nek.
Duidelijk is te zien, en te horen, dat de Amerikaan niet meer kan ademen. “I can’t breathe”, roept hij nog uit. Even later verliest hij zijn bewustzijn, maar de agent wijzigt niet van positie. Kort erna wordt Floyd doodverklaard. Hij is overleden aan zuurstofgebrek.
De dood van George Floyd doet mij denken aan een zaak waarin ik de nabestaanden bijsta van Paul. Paul (38) kwam in juli 2017 om het leven in het Zuyderland Ziekenhuis in Sittard nadat twee beveiligers disproportioneel en excessief geweld op hem hadden toegepast.
Gemeld
Paul had zich in de nacht van 9 op 10 juli in het ziekenhuis gemeld. Onduidelijk was of hij zelf hulp nodig had of dat hij naar iemand op zoek was. Wel weten we dat hij op een bepaald moment een van de beveiligers een vuistslag gaf. De aanleiding is onbekend gebleven. Paul kan het spijtig genoeg niet navertellen. Er waren geen (onafhankelijke) getuigen, bovendien zijn beelden uit bewakingscamera’s zonder geluid.
De beelden maken duidelijk dat Paul door twee beveiligers vervolgens hardhandig naar de grond werd gewerkt. Daarna ging de ene beveiliger op zijn linkerarm zitten. De andere, 130 kilo wegende beveiliger lag met zijn volle gewicht bovenop hem, terwijl hij Paul in een nekklem hield. Onbegrijpelijk, aangezien het slachtoffer ongewapend was.
Na vier minuten bewoog Paul niet meer. De beveiligers bleven volhouden: zij lieten hun onder geweld toegepaste houding liefst twaalf minuten lang voortduren, totdat verplegers en politie ter plekke kwamen.
Comateuze
Toen Paul door de toegesnelde politieagenten op zijn rug werd gedraaid, was hij volledig buiten bewustzijn. Een van de politieagenten begon meteen met reanimeren. Paul werd vervolgens in comateuze toestand opgenomen in het ziekenhuis.
Paul heeft in de dagen na de opname in een zeer slechte toestand verkeerd. Hij bleek ernstige hersenfunctiestoornissen te hebben opgelopen die het gevolg zijn van zuurstofgebrek. Ondanks een paar dagen observatie en maximale, medische ondersteuning verbeterde zijn toestand niet. Vier dagen later kwam hij helaas te overlijden.
Er is momenteel wereldwijd veel te doen over het toepassen van excessief geweld door politiemensen. In de zaak van Amerikaan George Floyd lijkt er meer aan de hand te zijn. Een persoonlijke vereffening? Racisme? Tal van vragen moeten nog worden beantwoord.
Private sector
Bij Floyd gaat het om politiegeweld. Geweld in de private sector staat veel minder op de voorgrond. Er zijn belangrijke verschillen. Voor het toepassen van geweld door politiemensen gelden specifieke regels. Op basis van die regelgeving mogen politiebeambten, indien nodig, geweld gebruiken en kunnen zij eventueel gesanctioneerd worden. Maar beveiligingsmedewerkers zijn bij de inzet van geweld alleen gebonden aan regels die gelden voor iedere burger: het Wetboek van Strafrecht.
In de praktijk wordt het handelen van een particuliere beveiliger wel anders beoordeeld dan dat van de reguliere burger. Vanwege hun functie wordt van beveiligers verwacht dat zij voldoen aan hoge eisen als het gaat om het oplossen en het de-escaleren van conflicten.
Vervolging
Uitgangspunt is dat een beveiliger, in tegenstelling tot de politie, géén geweld mag toepassen. Gebeurt dat wel, zonder gegronde reden, dan hangt hem of haar strafrechtelijke vervolging boven het hoofd.
De rechter neemt in de beoordeling alle omstandigheden in overweging. Was het geweld terecht? Stond het gebruikte geweld in verhouding tot het handelen van diegene tegen wie het geweld is gebruikt? En had de beveiliger op een minder vergaande manier kunnen en ook moeten handelen? Met andere woorden: er moet voldaan zijn aan de eisen van zogeheten proportionaliteit en subsidiariteit.
Veroordeeld
In de Zuyderlandkwestie heeft de rechtbank Limburg de beveiligers op 5 maart dit jaar veroordeeld voor mishandeling die de dood tot gevolg had. Volgens de rechtbank was het in eerste instantie gerechtvaardigd dat de beveiligers ingrepen op de manier zoals zij deden. Dat wil zeggen: zij hadden het recht om Paul naar de grond te werken en te fixeren (vast te houden).
Volgens de rechtbank heeft de fixatie door de beveiligers echter veel langer geduurd dan noodzakelijk was. Op de camerabeelden is namelijk te zien dat er gedurende die bijna acht minuten geen enkele beweging was.
Volgens de rechtbank had van de beveiligers, zeker gezien hun professionele hoedanigheid, mogen worden verlangd dat zij tussentijds onderzocht hadden of het slachtoffer bereid was zijn verzet te staken. Ook hadden zij, toen dat verzet minder werd, moeten proberen Paul op een minder vergaande manier onder controle te houden en actief moeten onderzoeken hoe het met hem gesteld was. Dat gaat vooral op, omdat een van de beveiligers heeft verklaard dat hij Paul hoorde rochelen en voelde slikken.
Taakstraf
Beide beveiligers kregen een taakstraf opgelegd van 180 uur. Zij zijn in hoger beroep gegaan tegen die uitspraak.
Niet alleen de beveiligers zijn aansprakelijk. Namens de nabestaanden houd ik ook het ziekenhuis aansprakelijk vanwege nalatigheid. De beveiligers hebben aangegeven dat het ziekenhuis onvoldoende trainings- en opleidingsmogelijkheden voor hen had geregeld. Mijn cliënten rekenen dat het Zuyderland Ziekenhuis zwaar aan.
Ik laat u weten hoe deze zaak gaat aflopen.
*Ook benieuwd naar de vorige column van Diwi? Die lees je hier!
Even los van alle andere nare dingen aan deze zaak en zulks. Nekklemmen zouden sowieso niet toegepast moeten worden. Het gaat in de media over stikken en over afklemming van de bloedtoevoer. Maar groot gevaar zijn ook hartritmestoornissen. Die zijn als arts al moeilijk te herkennen. Laat staan voor een leek.
Je moet je personeel niet aan dat risico blootstellen. Dus als organisatie (politie of beveiliging) nekklemmen verbieden. Dat geeft helderheid. Juist in een professionele setting kun je andere opties aanleren. (Nog los van of het wettelijk verboden moet worden).