In steeds meer zaken legt de rechter forensische zorg op. Het gaat dan bijvoorbeeld om zorg in het kader van een tbs-behandeling, bijzondere voorwaarden bij de strafoplegging en zorg tijdens de detentie-fasering. Welke belangen worden bij die vorm van zorg eigenlijk gewogen?
Bij het opleggen dient gekeken te worden naar alle omstandigheden in de betreffende zaak. Om de zorgketen niet te veel te belasten, wordt alleen forensische zorg ingezet op het moment dat een verdacht of de maatschappij daar profijt van heeft. Soms lopen die belangen parellel, soms staan ze haaks op elkaar.
Langdurige
Zo behandel ik momenteel een dossier waar deze weging van belangen een grote rol speelt. Mijn cliënt heeft na een veroordeling wegens een levensdelict een langdurige celstraf ondergaan.
Onder de oude regeling van de voorwaardelijke invrijheidsstelling kon hij na tien jaar vrijkomen onder voorwaarden. De laatste vijf jaren van zijn straf hoefde hij dan niet in de gevangenis uit te zitten.
De vrijlating werd mogelijk geacht onder strenge voorwaarden. De man in kwestie moest zich onder meer laten opnemen in een kliniek. Onder begeleiding van de reclassering zou vervolgens gekeken worden hoe hij steeds verder zelfstandig kon worden.
Ingrijpende
Voor mijn cliënt waren het zeer ingrijpende voorwaarden, want op voorhand was niet duidelijk hoe lang de plaatsing in de meest gesloten vorm zou duren. Na zijn vrijlating verbleef hij meer dan een jaar in een forensisch psychiatrisch centrum. Daar verblijven ook personen die een tbs-maatregel opgelegd kregen. Mijn cliënt had geen verlof, maar onderging wel intensieve behandeling. Door goed gedrag kon hij uiteindelijk doorstromen naar een woonvorm met minder begeleiding. Hij deed het super!
*tekst gaat door onder foto*
Uiteindelijk werd mijn cliënt begin dit jaar bedreigd. Hij meldde dat netjes bij zijn begeleiders. Al snel kwam men tot de conclusie dat er een nieuwe woonplek gezocht moest worden. Dat duurde echter een hele tijd, iets dat mijn cliënt helaas wanhopig maakte. Hij voelde zich niet meer veilig en overtrad bewust een voorwaarde in de hoop te worden opgesloten. Dat gebeurde ook.
Noodkreet
In feite was zijn actie een noodkreet. Mijn cliënt wenste niet echt terug te gaan naar de gevangenis, maar wilde veilig zijn.
Vanwege het overtreden van de voorwaarden heeft het Openbaar Ministerie de rechtbank gevraagd om mijn cliënt vanwege deze fout liefst een jaar terug te sturen naar de gevangenis. De rechtbank dient nu een belangenafweging te maken. Wat weegt daarbij zwaarder? De belangen van cliënt om op een veilige en geleidelijke wijze terug te keren in de maatschappij? Of het belang van de samenleving om beschermd te worden tegen personen die zich niet aan hun voorwaarden houden?
Resocialisatieproces
In deze zaak heb ik naar voren gebracht dat mijn cliënt deze voorwaarden niet alleen heeft om er zelf baat bij te hebben, maar ook om zo snel en goed mogelijk terug te keren in de maatschappij. De begeleiding van deze man in zijn resocialisatieproces zal er uiteindelijk voor zorgen dat de maatschappij op de lange termijn beter is beschermd.
Ook de rechtbank heeft in dit dossier gelukkig een gelijkaardig standpunt ingenomen. De rechters vinden bescherming van de samenleving cruciaal en juist om die reden menen zij dat het beter is mijn cliënt intensief te blijven begeleiden dan hem bij een kleine tegenslag terug naar de gevangenis te sturen.
Beter
Met de toegepaste forensische zorg in deze zaak is de samenleving beschermd en mijn cliënt geholpen aan een beter leven. Inmiddels is wel duidelijk dat de strafoplegging in veel gevallen niet meer effectief is zonder daar forensische zorg aan toe te voegen.
* Lees ook de vorige column van advocaat Bo Maenen: over jongeren die in het criminele circuit vaak als katvangers worden misbruikt.