Lieve Cleo,
Mensen gaan ervan uit dat ze goed zijn en goede bedoelingen hebben. Er zijn maar weinig mensen die zichzelf als een slecht persoon beschouwen.
Zelfs mensen die de ergste dingen hebben gedaan, zoals het plegen van een moord of verkrachting, lijken hun mening over hun eigen nobelheid zelden bij te stellen. Ze wijten hun gedrag aan de ander of aan de omstandigheden.
Zoals de stalker die zegt: “Maar ik wilde gewoon één keer met haar praten.” Of de verkrachter die meent dat zijn slachtoffer hem iets verschuldigd was, omdat hij aan de bar zo’n leuk gesprek had met die vrouw. We zijn altijd de held van ons eigen levensverhaal. Niet de slechterik.
Psychopaat
In films en series hebben criminelen soms wel de hoofdrol en is het niet alleen meer de gekwelde rechercheur met wie we geacht worden ons te identificeren. De psychopaat of seriemoordenaar is dan verworden tot een tragische antiheld in een geromantiseerd verhaal. Iemand die slechte dingen doet met goede bedoelingen, door omstandigheden of toch wel lief is voor zijn oude moedertje.
Ik kan me desondanks nooit echt identificeren met zulke boeven. Ik vind het eikels, macho’s, belachelijke goedpraters en zie alleen de wreedheden. De verdiensten van de boeven interesseren me ook al niet. Een Rolex vind ik protserig, tijgers in mijn tuin belachelijk en coke snuiven uit de navel van een sekswerker is ook niet top.
Het genre is aan mij niet besteed. Tot voor kort. Tot de serie ‘Killing Eve’. Daarin wordt een vrouwelijke psychopaat gepresenteerd die als huurmoordenaar in haar levensonderhoud voorziet: Villanelle.
Humor
Villanelle heeft humor, fantasie, draagt extravagante catwalkkleding en heeft een bohemian-chic appartement in Parijs. En ineens begrijp ik de aantrekkingskracht van een psychopaat. Of althans: het spelen met het idee dat je je nergens iets van aan hoeft te trekken en precies je eigen zin kan doen. Tekeer kan gaan, wispelturig kan zijn of boosaardig en de vrijheid om je nooit schuldig te voelen. En dat je iedereen die je irriteert, gewoon uit de weg ruimt.
Villanelle is niet de psychopaat die vermogen vergaart over de lijken van anderen. Ze is er een die er geen probleem mee heeft om de vrouw te vermoorden die voordringt in de eindeloze rij bij de damestoiletten of die het ijsje van een klein meisje op de grond gooit als ze snoezig doet naar een man.
We vinden dat we zelf altijd goede redenen voor ons gedrag hebben. En blijkbaar kan ik me beter identificeren met de motieven van Villanelle dan met die van Pablo Escobar. Waar een beetje couture al niet toe kan leiden. Help, ik ben dol op een psychopaat!
Lieve Bianca,
Haha! Je bent niet de enige die weg is van Villanelle. Haar gevoel voor mode (de roze jurk die ze aantrekt om naar de psychiater te gaan!) en verwondering over hoe anderen functioneren, dragen daar flink aan bij.
Ik denk met enige regelmaat dat het fijn zou zijn om mensen die me ergeren een kopje kleiner te maken. Ik zou het nooit doen, maar juist daarom kan ik zo genieten van haar ‘rücksichtslosigkeit’. Het is een soort escapisme. Het helpt dat de actrice haar niet eendimensionaal neerzet. Ze is echt, gecompliceerd, kwetsbaar en heeft wel degelijk emoties. Het is een briljant portret van een vrouwelijke psychopaat en daar zien we er niet zoveel van.
Alice
Ik moest gelijk denken aan Alice in de serie ‘Luther’, ook een vrouwelijke psychopaat. Aan het begin van de eerste serie blijkt dat ze haar ouders op een heel slimme manier om het leven heeft gebracht en gaandeweg volgen meer slachtoffers. Ze is meestal gewetenloos, maar tegelijk geeft ze – tot haar eigen verbazing en frustratie – heel veel om Luther, de mannelijke hoofdpersoon in de serie die een politieman speelt. Je ziet Alice worstelen met ongemakkelijke emoties.
Misschien heeft het ermee te maken dat we ze weinig zien, in het echt en op televisie; vrouwelijke psychopaten. In ons werk worden we met enige regelmaat geconfronteerd met criminele mannen met nare persoonlijkheidstrekken en zien we van dichtbij de ravage die zij aanrichten. En constateren we, niet onbelangrijk, dat ze vaak vrij eendimensionaal zijn.
Gekrenkte mannen
Gekrenkte mannen met een hoge dosis zelfmedelijden die inderdaad alles en iedereen de schuld geven, maar nooit kritisch naar zichzelf kijken. En breek me de bek niet open over hun – over het algemeen – complete gebrek aan gevoel voor humor. Een humorloze, zanikende man: daar vindt toch niemand iets aan?
Laten Villanelle en Alice dat nu net wel hebben, gevoel voor humor. Ze geven anderen bovendien niet de schuld van hun gedrag en zeuren niet. Hun ego zit hen niet in de weg. Ze beschouwen zichzelf niet als nobel of goed en lijken prima inzicht te hebben in hun niet-goede bedoelingen. Daar zit ‘m nu juist de aantrekkingskracht, denk ik. Ik vrees dat ik je niet kan helpen. Ik ben ook verzot op ze (en op Villanelles kledingcollectie). Maar wel vanachter mijn tv-scherm dan.
*Wil je meer lezen van Cleo en Bianca? Deze twee oud-collega’s schrijven elkaar maandelijks vanuit Australië en Nederland. Lees ook hun bijdrage van vorige keer: ‘Magna carta even een eind op!’