Lieve Cleo,
Gelukkig nieuwjaar! Hopelijk een vrij zorgeloos jaar. Terugkijkend waren er gelukkig veel goede momenten, maar ook een boel zorgen. Bovendien heb ik je erg gemist. Je emigratie naar Australië vorig jaar, was ineens wel heel definitief, zonder een kans om elkaar nog te zien in 2020.
Het was een jaar waarvan eigenlijk niemand het verloop had kunnen voorzien. Het deed me weer beseffen hoeveel onzekerheden er zijn. Dat vergeet je snel in het ijzeren ritme van een druk leven.
Als tiener dacht ik veel zeker te weten. Ik was toen een tijd in de ban van Nostradamus, een Franse ‘ziener’ uit de zestiende eeuw, die toekomstvoorspellingen heeft gedaan. Ik had een documentaire gezien waarin de vage voorspellingen van Nostradamus op voor mij overtuigende wijze in de geschiedenis werden geplaatst.
Voorspellingen
Al die gebeurtenissen werden geduid als voorspellingen die waren uitgekomen. Dat maakte de voorspellingen een stuk geloofwaardiger. Er zou binnenkort een Derde Wereldoorlog uitbreken, was de kernboodschap van de documentaire.
Door de manier waarop de feiten een duiding kregen en gekoppeld werden aan mogelijke gebeurtenissen in de toekomst, dacht ik nieuwe zekerheden te hebben opgedaan. Ruim een jaar was ik ervan overtuigd dat de wereld zou vergaan en dat iedereen zou sterven. Het verlamde me volledig en deed ook mijn schoolresultaten geen goed (waarom blokken op wiskunde of Frans als ik toch niet mijn eindexamenjaar ga overleven?).
De nieuwe werkelijkheid van deze dramatische toekomst zorgde er ook voor dat ik verwijderd raakte van mensen in mijn omgeving. Zij wisten het niet, begrepen het niet en hadden ook geen interesse voor mijn vage, fatalistische ideeën. Ik was een wappie avant la lettre. Ik dacht dat ik unieke kennis had opgedaan en meer wist en begreep dan anderen, die nog in het duister tasten met betrekking tot hun lot (en wel goede cijfers haalden).
Bom
Ik ben niet gaan demonstreren op het Malieveld, noch ben ik een eigen beweging gestart of een bom in elkaar gaan knutselen. Ik had namelijk niet het idee dat ik iets kon veranderen of beïnvloeden.
Dat is een verschil. Je komt alleen in actie als je verwacht dat dat eventueel nuttig kan zijn. Je gaat demonstreren, ageren of een actiegroep vormen als je gelooft dat een andere toekomst mogelijk is en dat je daar invloed op kunt uitoefenen.
Zo kijk ik ook naar demonstraties en relletjes. Met ergernis en een klein beetje hoop. Ik ben het niet met ze eens, maar vind hun geloof in verandering desalniettemin een lichtpuntje. Een goede ingang voor een gesprek.
Lief
Zo brak bij mij ook de ban van Nostradamus. Via iemand die luisterde naar mijn ideeën en zorgen en die me niet veroordeelde, maar lief was, vragen stelde en hoop gaf. En sinds de datum van de ondergang van de wereld is verstreken, heeft ook mijn geloof in zekerheden me verlaten.
Ik heb geen idee wat de toekomst gaat brengen, maar wens je alle goeds en hoop dat ik je snel in levenden lijve kan ontmoeten.
Kom maar op met die prik!
Lieve Bianca,
Een gelukkig en gezond nieuwjaar! Dat wens ik jou en ons allemaal in 2021. Wat hilarisch dat je als puber het naderende einde der tijden gebruikte als reden om niet te hard te werken op school.
Fatalistische
Zo’n fatalistische instelling is puber-eigen denk ik, ook als de puber in kwestie niet in de voorspellingen van Nostradamus gelooft. Ik herinner me dat ik jarenlang tegen mijn ouders riep dat ik er niks aan kon doen dat ik slim was, dat betekende nog niet dat ik ook mijn best moest doen op het gymnasium. Gelukkig heb ik ouders die graag een goed gesprek voeren – al kon ik dat als puber niet echt waarderen, geloof ik.
Met elkaar in gesprek blijven – ook als we het niet met elkaar eens zijn – is iets dat veel mensen helaas niet kunnen of willen. Ik zie steeds roeptoeterende mensen die om het hardst hun mening verkondigen zonder ooit te luisteren naar de ander. Roepen ze zo hard omdat ze overtuigd zijn van hun gelijk, omdat ze het idee hebben dat ze niet gehoord worden of misschien een combinatie van beiden?
Passief
Was je als puber passief omdat je dacht dat je niks kon veranderen of omdat je jezelf niet belangrijk genoeg vond om iets te veranderen? Je moet namelijk in de eerste plaats menen dat je ergens recht op hebt, wil je je gaan inzetten voor verandering.
Dat kan heel legitiem zijn, bijvoorbeeld het recht op gelijke behandeling als drijfveer voor de Black Lives Matter-beweging. Het kan echter ook problematisch zijn, bijvoorbeeld wanneer je vindt dat de algemeen geldende gezondheidsregels niet op jou van toepassing zijn, omdat jij het recht hebt om als ‘vrije burger’ door het leven te gaan.
Misschien is dit deels te verklaren door hoe individualistisch of juist collectivistisch we zijn. Het ultieme voorbeeld van een hyper-individualistische maatschappij is de VS, waar het bijna onmogelijk lijkt om een consensus te bereiken over welke maatregelen getroffen moeten worden. Ieders persoonlijke vrijheid is het hoogste goed.
Schaamte
Schaamte, een belangrijke drijfveer in collectivistische culturen, is ook ver te zoeken bij de roeptoeterende medemens. Ik heb vaak last van plaatsvervangende schaamte als ik zie hoe schaamteloos sommige mensen roepen dat oudere en zwakkere medemensen best opgeofferd mogen worden zodat zij gewoon naar de kroeg en op vakantie kunnen.
Ik zie het maar als iets positiefs dat onze puberale zekerheden en betweterigheid hebben plaatsgemaakt voor de realisatie dat we niet alles weten en begrijpen. Als je het zo bekijkt, worden we dus gewoon steeds slimmer. Hopelijk kunnen we daar in 2021 in persoon op proosten!