In Memoriam: Nadia van de Ven

Vandaag is mijn zus precies achttien jaar geleden gestorven. Het duurt nog maar zeven jaar tot zij net zolang niet meer leeft, als dat zij geleefd heeft.

Dat vooruitzicht vind ik nog steeds onwerkelijk. Ik ben er inmiddels aan gewend geraakt dat ik Nadia al jaren heb overleefd. Toch denk ik dat haar sterfdag de rest van mijn leven een betekenisvolle dag blijft.

Het omkijken en terughalen van de heftigste en moeilijkste gebeurtenis in mijn leven doe ik niet per se op die bewuste dag. Wel denk ik in de dagen voorafgaand aan 1 oktober regelmatiger terug aan Nadia en aan de schokkende gebeurtenissen die mij in de dagen, maanden en jaren na haar sterven zijn overkomen.

Moord

De schok die de moord op Nadia veroorzaakte was zó groot, dat er een onmiskenbare breuklijn is tussen het leven dat ik voor haar dood leidde en het leven erna. Jarenlang zou ik – mocht dat mogelijk zijn geweest – er alles voor over hebben gehad om haar terug te krijgen. Die gedachten en gevoelens waren zinloos. Maar ik voelde ze in elke vezel van mijn lijf.

Er wordt wel eens gezegd dat – ondanks dat je datgene wat je overkomt niet kunt beïnvloeden – je wel degelijk invloed hebt op de wijze hoe je omgaat met wat je is overkomen en in hoeverre je dat jouw leven laat beïnvloeden.

Het moeilijke is dat er geen pasklare gebruiksaanwijzing is voor de beste manier om met de gevolgen van moord om te gaan. Natuurlijk wilde ik mijn zus eren door zowel voor haar als mijzelf verder te leven en daar met volle teugen van te genieten. Maar ‘willen’ en ‘kunnen’ zijn niet hetzelfde, hoe graag mijn omgeving en ik dat ook wilden.

Haten

Toen twee rechercheurs middenin de nacht bij mijn moeder aanbelden, nam zij destijds direct het volgende innerlijke besluit: ‘Ik ga niet haten.’ Aan die belofte heeft zij zich gehouden.

Hoewel we bij herhaling geschokt, verbouwereerd en enorm gefrustreerd zijn geweest over het uitermate egocentrische gedrag van Nadia’s moordenaar Pascal F. en zijn ouders, zijn we niet blijven hangen in aanhoudende, allesverterende gevoelens van woede en haat.

Helaas heeft dat niet onverlet gelaten dat zowel het rouwproces van mijn moeder als dat van mij gaandeweg stagneerde. Dat is onmiskenbaar ook veroorzaakt omdat we te vaak zijn geconfronteerd met zogeheten ‘secundair slachtofferschap’: herhaaldelijk kregen we nieuwe klappen en tegenslagen te verwerken. Nadia’s dood bleek achteraf het begin van een reeks gebeurtenissen waarbij we bij herhaling op keiharde wijze met onrecht werden geconfronteerd. In een volgende column ga ik hier dieper op in.

Keuze

Mijn vader maakte een andere keuze; hij voelde zich onbewust enorm schuldig en was van mening dat het niet mijn zus’ tijd, maar zijn tijd had moeten zijn om te sterven. De dagen voorafgaand aan haar begrafenis zat mijn vader geregeld bij haar kist naar Nadia te kijken. Terwijl hij zachtjes bleef herhalen: “Waarom jij kindje en niet ik?” Op Nadia’s eerste sterfdag kregen we te horen dat hij nierkanker had. Zeven weken later begroeven we hem naast mijn zus.

Welk onbewust besluit ik zelf heb genomen in die noodlottige dagen na 1 oktober 2002, kan ik me eerlijk gezegd niet goed herinneren. Ik denk dat ik mij heb voorgenomen dat ik voor twee zou gaan leven. Helaas heb ik mezelf daarmee met een bijna onmogelijke opdracht opgezadeld. Het heeft lang geduurd voordat ik kon inzien dat ik niet hoefde te blijven vasthouden aan mijn verdriet, zonder de liefde voor mijn zus kwijt te raken.

Onmiskenbaar

Nadia’s overlijden heeft mijn leven onmiskenbaar beïnvloed. De onbevangen wijze waarop ik tegen het leven aan keek, verdween voorgoed na de brute confrontatie met de kwetsbaarheid en vergankelijkheid van het leven waarin elke dag een gift is en waarin ook jij of jouw dierbare op een totaal onverwacht moment uit het leven weggerukt kan worden.

Ik ben anders gaan denken over de normen en waarden in onze maatschappij, de bejegening van onze overheid, de kromheid van onze rechtspraak en de betrokkenheid van mensen. Ik ben wijzer en in zeker opzicht ook een stuk cynischer geworden omdat ik heb ondervonden hoe intens slecht de mens kan zijn.

Ik heb gevoeld hoe pijnlijk het is dat er nog steeds een grote, gapende kloof bestaat tussen de rechten van verdachten en daders om zich juridisch te laten bijstaan. Dat staat in schril contrast met de schamele, veertien rechten die slachtoffers en nabestaanden hebben.

Zo heeft een schending van een van deze slachtofferrechten door de verdachte, het Openbaar Ministerie of de politie tot op de dag van vandaag geen enkele juridische consequentie! Onbegrijpelijk vind ik dat.

Stilstaan

Toch is dat niet waar ik vandaag bij wil stilstaan. Vandaag sta ik stil bij mijn zus. Bij de prachtige, liefdevolle, intelligente, humoristische en betrokken vrouw die zij was. Nadia had een groot hart en werd op handen gedragen door haar familie, vrienden, studiegenoten en collega’s.

Zo klein als Pascal F.’s familie- en vriendenkring was – hij had maar twee vrienden en daar waar zijn ouders eerder extreem betrokken bij hem waren, weigerden zij mee te werken aan zijn tbs-behandeling – zo groot was Nadia’s  sociale kring.

Gemist

Nog steeds wordt zij gemist en herdacht. Niet alleen op 1 oktober. Nadia leeft levenslang voort in de harten van velen. Ik ben dankbaar dat ik kan zeggen; “Deze prachtige vrouw is mijn zus geweest.”

Ik heb met haar gehuild van het lachen, ze heeft mij gevraagd en ongevraagd geregeld bemoederd. Ik ben soms woest op haar geweest en heb haar het bloed onder de nagels vandaag gehaald. Maar één ding staat als een paal boven water en dat is dat ik dankbaar ben dat mijn karakter mede is gevormd door haar wijze lessen die ik heb geleerd en de liefdevolle herinneringen aan de 23 jaar dat ik Nadia mocht kennen.

*Lucinda’s vorige column gaat over de moord op Linda van der Giesen en het contact dat Lucinda heeft met Linda’s zus Susanne.