Koude rillingen kreeg ik bij de preview van tv-documentaire De blauwe familie die ik afgelopen vrijdag kon bijwonen. Ik lag er bovendien de hele nacht wakker van, een reden voor mij om in deze column stil te staan bij iets anders dan ergernissen en irritaties in mijn werk.
In de zaken die ik als slachtofferadvocaat op me neem, werk ik nauw samen met politie en justitie. Vaak heb ik dan te maken met hardwerkende mensen die het hart op de juiste plaats hebben. Mensen die bezig zijn met het bestrijden van onrechtvaardigheid, of die dat in ieder geval proberen te doen met de schaarse middelen die ze hebben.
Klem
Maar wat als deze mensen zelf klem komen te zitten, worden gepest en zelfs vanwege hun afkomst niet worden geaccepteerd? En wat als de politieorganisatie werknemers in dienst heeft die er bepaalde discriminatoire en racistische denkwijzen op na houden die niet acceptabel zijn? Wat als de politieorganisatie tot op heden niet optreedt tegen zulke onacceptabele denkbeelden en handelingen en diegenen die verwerpelijke ideeën uiten en uitvoeren zelfs door justitie worden beschermd? Waar zijn we dan in godsnaam beland?
Sommige cliënten van mij hebben ook ervaren hoe zij bij het doen van een aangifte of melding bij de politie niet serieus werden genomen. Ook in grotere zaken kwamen zulke aspecten naar voren. Zoals bij een aangifte van stalking, waarbij vervolgens werd aangegeven dat sprake zou zijn van eergerelateerd geweld. Door de zaak dit stempel te geven werden de ernst en essentie van de problematiek volledig gemist en sloegen de opsporingsautoriteiten en andere betrokken instanties een verkeerde weg in die zou leiden tot de dood van aangeefster.
Afkomst
In dit dossier gaf de familie direct aan niet serieus te zijn genomen. En nog ernstiger: mijn cliënten hadden het gevoel gekregen dat hun afkomst debet was aan het niet-handelen van politie. Ik dacht hetzelfde, maar verkeerde in de veronderstelling dat zoiets niet mogelijk kon zijn binnen een organisatie die zich inzet voor het opsporen van strafbare feiten. Totdat er appjes van betrokken politieagenten boven water kwamen. Berichten met teksten die ik wel drie keer heb moeten nalezen om te beseffen dat er écht stond, wat ik zojuist onder ogen had gekregen.
Ik voed mijn kinderen op met eerbied en respect voor politie en justitie, maar dat denkbeeld ging in de bovenstaande zaak al scheuren vertonen. En bij het zien van deze tv-documentaire ging het voor mij zelfs aan diggelen.
Grondwet
Alle politiebureaus in ons land hebben een plakkaat of een banner waarop artikel 1 van de Grondwet wordt geciteerd. Er is en kan binnen de politieorganisatie géén onderscheid gemaakt worden tussen personen, om welke reden dan ook. De documentaire maakt echter heel pijnlijk duidelijk dat mijn ideaalbeeld verreweg niet gehaald wordt.
De focus ligt op mensen die de misstanden zelf hebben ervaren als onderdeel van de organisatie en die de moed hebben om dat naar buiten te brengen en om te vertellen wat er zich afspeelt binnen de politieorganisatie die juist zou moeten beschermen. Zij geven aan welk onveilig gevoel zij hebben ervaren en nog steeds ervaren bij de politie, de club die stelt ‘waakzaam en dienstbaar’ te zijn. Weggepest, gediscrimineerd of – wanneer iemand sterk genoeg is – op een andere manier tegengewerkt, dusdanig dat carrières zijn verwoest. Dromen en toekomstbeelden volledig kapot. Het maakt niet uit of zij twee, vijf, tien of al dertig jaar hart en ziel gaven aan hun werk bij de politie.
Respect
Ik kon alleen maar diep respect hebben voor deze mensen en heb echt even moeten slikken toen ik mij bedacht hoe onterecht en respectloos zij worden behandeld. Mensen die alles geven, maar niet worden geaccepteerd door collega’s en sommige leidinggevenden. Diezelfde collega’s en leidinggevenden die het prima vinden dat niet alleen binnen de organisatie naar hun eigen mensen zo wordt gehandeld, maar het ook tegenover de buitenwereld volkomen acceptabel vinden wanneer in een app-groep racistische uitspraken worden gedaan.
Ingegrepen
Waarom wordt er niet ingegrepen? Waarom wordt er niet gehandhaafd in de organisatie die zich dat tot doel heeft gesteld? Waarom vindt ook het Openbaar Ministerie dit oké? Immers, wanneer slachtoffers aangifte doen van discriminatie en racisme binnen de politie, volgt doorgaans een bericht van niet-vervolgen.
Het schokkendst is de reactie van leidinggevenden; ‘We gaan het aanpakken en we gaan ermee aan de slag.’ Terwijl het pas écht dienstbaar zou zijn om ontslag te laten volgen voor diegenen die zich schuldig maken aan het niet accepteren van diegenen die in hun ogen anders zijn. Als namelijk de politie dat al niet doet, hoe gaan wij dan als maatschappij om met uitsluiting op grond van ras, geloof, sekse of geaardheid?
Zelf
Tegen de politieorganisatie zou ik willen zeggen: ga staan voor de mensen die staan voor jullie organisatie. Sta voor de verschillen en de afspiegeling van de samenleving en behandel deze collega’s niet anders. Behandel iedereen zoals je zelf behandeld wilt worden en maak daarin geen onderscheid.
Ik raad iedereen aan om maandagavond te kijken naar tv-documentaire De blauwe familie. Triest en boos makend. Ik hoop écht dat er nu eindelijk eens iets gedaan gaat worden!
* Lees ook Nellekes vorige column over ernstige zedenzaken die op de plank gaan vanwege capaciteitsproblemen bij politie en OM.