Lichtpuntjes in donkere tijden: respectvolle gesprekken met rechercheurs

Een moord in je directe omgeving meemaken, is waarschijnlijk het gruwelijkste dat een mens kan overkomen. Vanaf het moment dat je hoort hoe een van je naasten moedwillig uit het leven is gerukt, is de nachtmerrie daar.

Uit een nachtmerrie kun je ontwaken om weer de alledaagse realiteit in te stappen. Voor ons was en bleef echter de realiteit dat Nadia – mijn zus en de dochter van mijn ouders – met opzet om het leven was gebracht.

Zodra de recherche heeft vastgesteld dat er een vermoeden is van een niet natuurlijke dood, komt een gigantische kettingreactie op gang. Een groot deel van de onderzoeken verloopt op de achtergrond en voltrekt zich volledig buiten je gezichtsveld. Je hebt als nabestaande ook wel wat anders aan het hoofd want je dient een uitvaart te organiseren. Mensen in je directe omgeving informeren en afscheid nemen van jouw ernstig toegetakelde dierbare.

Heftige

Als nabestaande van moord word je niet alleen overspoeld door zeer heftige emoties. Je komt ook meteen in aanraking met allerlei professionals. Zoals de rechercheurs die belast zijn met het opsporingsonderzoek, een officier van justitie, een rechter-commissaris, rechters, advocaten, medewerkers van de rechtbank, journalisten, medewerkers van Slachtofferhulp Nederland of van het Nederlands Forensisch Instituut, uitvaartondernemers, ga zo maar door.

Het is vrij eenvoudig om het overzicht te verliezen over alle nieuwe personen en hun beroepen waarmee je in zeer korte tijd kennismaakt. Het gaat om functies waarvan je amper wist dat ze bestonden, laat staan dat je kon bevroeden wat die werkzaamheden precies inhouden.

Chaos

In deze chaos moesten we ons staande houden. In 2002 – het jaar waarin Nadia stierf – bestond de betaalde functie ‘casemanager’ bij Slachtofferhulp Nederland nog niet. Verder was de, door de overheid gesubsidieerde slachtofferadvocaat nog niet geïntroduceerd. Ook familierechercheurs bij de politie waren er nog niet.

Dat alles betekent niet dat we niet goed zijn opgevangen. Het tegenovergestelde is waar. Mijn moeder en ik zijn juist erg goed begeleid door de medewerkers van het opsporingsteam van de toenmalige districtsrecherche Utrecht-Noord.

Het betrof een klein maar zeer gedreven rechercheteam dat er alles aan deed om de moord op mijn zus op te lossen. In datzelfde jaar vonden ‘slechts’ vijf mensen in de stad Utrecht de dood door een misdrijf.

Serieverkrachter

In oktober 2002, de tijd dat de Utrechtse serieverkrachter nog vrij rond liep en actief was in De Uithof, werden alle moordzaken in de Domstad opgelost. Als geen ander wisten de rechercheurs dat er werk aan de winkel was en dat ze geen seconde konden verliezen bij het opsporen van daders. Hun vasthoudendheid en de enorme verontwaardiging die de rechercheurs en de behandelend officier van justitie voelden over de brute moord op Nadia, maakten dat zij zich als één team onvermoeibaar inzetten en vele overuren maakten.

Het resultaat: op 29 januari 2003 sloeg een arrestatieteam Pascal F. en zijn vader in de boeien terwijl de twee op weg waren naar het gemeentehuis van Gouda.

Pascal had een uittreksel uit het geboorteregister nodig omdat hij het plan had opgevat om te trouwen met een Poolse dame. Dat het niet zover is gekomen danken wij volledig aan de inzet van het onderzoeksteam van de recherche.

Juichkreet

Nadat op het politiebureau Utrecht de melding over de portofoon binnenkwam dat de vermoedelijke moordenaar van Nadia van de Ven was gearresteerd, ging er dan ook een luide juichkreet op onder de betrokken rechercheurs. Middenin hun kantoor, op een prikbord hing een grote foto van Nadia. Het wreken van haar zinloze dood; dáár was het al die tijd om gegaan, dáár hadden zij zich zo voor ingespannen.  

Omdat er nog geen familierechercheurs waren, hadden de direct betrokken rechercheurs mijn moeder en mij de eerste maanden wekelijks op de hoogte gehouden over de ontwikkelingen in Nadia’s zaak. Een buitenstaander klinkt het misschien vreemd in de oren, maar dankzij die frequente gesprekken bouwden we een warme band op met deze rechercheurs, met de officier van justitie, de advocaat-generaal en in een later stadium met de rechter, het huidige hoofd van Slachtofferhulp Nederland.

Tijd

Bij het leren kennen van nieuwe mensen praat je normaal gesproken voornamelijk over zakelijke of aan het werk gerelateerde aangelegenheden. Of je babbelt misschien wat over algemene ditjes en datjes, hoe iemands weekend is verlopen of over het weer. Vaak gaat er geruime tijd overheen voordat je een nieuwe relatie beter leert kennen en gesprekken zich verdiepen en persoonlijker worden.

Onze kennismaking en de gesprekken die volgden met de rechercheurs, verliepen heel anders. Het verdriet en onze ontzetting waren zó gigantisch groot dat we algemene beleefdheden simpelweg hadden overgeslagen. We vonden een luisterend oor voor ons verdriet, het diepe gemis van Nadia, de intense wanhoop en de zorgen over mijn vader en zijn gezondheid.

Motief

Natuurlijk spraken we meer dan eens over Pascal, over zijn vermoedelijke motief, waar hij zich zou bevinden, over zijn jeugd – hij zou al op de middelbare school hebben rondgelopen met een gaspistool -, zijn diensttijd en zijn uitzending naar Bosnië, zijn vermoedelijke alcoholverslaving en de geweldsuitbarstingen die hij naar zijn moeder en zus had tentoongespreid.

Duizenden vragen spookten de eerste weken en maanden door ons hoofd. Veel van onze vragen konden de rechercheurs aanvankelijk niet beantwoorden. Maar wat ze mochten vertellen zonder daarmee de kans te verkleinen om de toen nog voortvluchtige verdachte te kunnen arresteren, deelden ze met ons zodra dat kon.

Respectvolle

De respectvolle en geduldige manier waarmee wij werden bejegend, de rust en het vertrouwen dat deze politiemensen uitstraalden bij het doen van de belofte dat Pascal hoe dan ook gearresteerd zou worden, maakten dat mijn familieleden en ik ons staande konden houden in het middelpunt van een orkaan.

Tijdens de zwartste dagen van ons leven waren de empathische woorden van de rechercheurs, de officier van justitie, de advocaat-generaal en de voorzitster van de meervoudige strafkamer van de rechtbank Utrecht lichtpuntjes die ons hielpen om ons staande te houden.

Dankbaar

Tot op de dag van vandaag zijn wij deze professionals dankbaar voor de respectvolle wijze waarop zij ons hebben opgevangen en voor de integere manier waarop zij hun werk met zoveel inzet hebben verricht. Door en dankzij deze mensen is er rechtgesproken en zo hoort het ook!

Waarom de moord op Nadia zo indrukwekkend is geweest voor deze professionals, vertelden zij tijdens hun deelname aan het programma “De Zaak van je Leven.” Je kunt die uitzending hier terugkijken.

*Lees ook de vorige column van Lucinda over spreekrecht voor nabestaanden tijdens het strafproces!