Lieve Bianca,
Ik heb een nieuwe baan! Nou ja, een nieuwe klus. De politie hier in Australië heeft me ingehuurd om te helpen met een zogeheten stalking-pilot. Geen ex-partners die stalken dit keer, maar juist alle andere stalkers. Want slachtoffers die niet door hun ex worden gestalkt en die geen hoogwaardigheidsbekleder zijn, vallen nu ernstig tussen wal en schip.
Ondanks het feit dat het nog niet altijd goed gaat met de aanpak stalkingzaken door ex-partners, hebben we op dat terrein wel flinke vooruitgang geboekt. De politie is beter opgeleid en heeft handvatten om zulke zaken te herkennen. Het denken vanuit veiligheid in plaats van het opsporen van daders wint aan terrein en de noodzaak van samenwerken met partners wordt onderkend.
Veiligheidsplannen
In ex-partner-stalkingzaken spelen bijvoorbeeld organisaties als Veilig Thuis een belangrijke rol. Deze organisaties kunnen slachtoffers van advies voorzien, helpen om hen te verwijzen naar hulpverlening en assisteren slachtoffers bij het maken van veiligheidsplannen, om een paar voorbeelden te noemen.
In Australië is dat niet anders. Er zijn legio organisaties die zich bezighouden met het ondersteunen en adviseren van slachtoffers van huiselijk geweld en ex-partner-stalking. Politie, justitie en hulpverlening trekken steeds meer en ook aldoor beter met elkaar op om zaken vroeg te herkennen en zo mogelijk een halt toe te roepen voordat zulke dossiers (verder) escaleren.
Snuiter
Maar wat nou als je wordt gestalkt door die rare snuiter met wie je een tijdje hebt samengewerkt, zoals Celeste Manno tragischerwijs overkwam? Of als je buurman je het leven zuur maakt met een soms jaren durende stalkingscampagne?
Voor zulke slachtoffers is er weinig steun en hulp. Organisaties die slachtoffers van huiselijk geweld en ex-partner-stalking ondersteunen hebben hun handen vol aan dat werk en beschikken niet over de capaciteit om slachtoffers van andere stalkingzaken bij te staan.
Omdat die gevallen zo gevarieerd zijn, ontbreekt het ook vaak aan de juiste kennis. De politie realiseert zich niet altijd dat het om stalking gaat en handelt niet snel of doortastend genoeg. Het inschatten van de risico’s voor zo’n diverse groep stalkers en slachtoffers is ook niet makkelijk.
Psychische
Veel stalkers in deze categorie hebben bovendien psychische problemen die aangepakt zouden moeten worden. De daders staan echter zelden open voor hulp. Dat hebben de meeste stalkers dan wel weer gemeen: de overtuiging dat het niet aan hen ligt.
De Australische politie heeft onderkend dat er op dit vlak ruimte voor verbetering is en dat gaan we de komende maanden testen. Eerst heel klein en dan hopelijk in de hele staat Victoria.
Het is een mooie, maar grote uitdaging. Ook dit is namelijk niet iets wat de politie alleen kan oplossen. Het zoeken naar andere organisaties om samen mee op te trekken wordt een flinke speurtocht. Daar heb ik zin in!
Misstanden
Ik moet bovendien bekennen dat ik opgelucht ben dat ik me weer helemaal kan inzetten op een terrein waarvan ik verstand heb. Ik heb de afgelopen acht maanden een heleboel geleerd over de zorg voor mensen met een beperking en de vele treurige en soms boosmakende misstanden die er zijn, maar ik geloof dat mijn hart toch ligt bij stalking.
Is dat heel gek? Moet ik me zorgen maken denk je?
Lieve Cleo,
Je hoeft je geen zorgen te maken. Hoewel jouw hart bij stalking ligt, en je echt een goede stalker zou kunnen zijn, ben je – geloof ik – niet geobsedeerd door het onderwerp. Je doet slechts je best om naar beste weten en kunnen bij te dragen aan de preventie van de vervelende gevolgen van stalking. Gefeliciteerd met die nieuwe klus!
Bijdrage
Mij laat het onderwerp stalking voorlopig ook niet los. Ik blijf zoeken naar mogelijkheden om een bijdrage te leveren aan hulp die stalking in een vroeg stadium kan stoppen. Als ik terugkijk op de afgelopen jaren, hebben we veel kennis over dit onderwerp gedeeld en beschikbaar gemaakt. Dat geldt bijvoorbeeld voor het boek ‘Eerste hulp bij stalking’ dat jij en ik samen hebben geschreven.
Er is in Nederland inmiddels een andere aanpak van stalkingzaken gerealiseerd, waarin de veiligheid voorop is komen te staan. Maar voor mijn gevoel is het nooit af.
Afhankelijkheidsrelaties
Er is meer aandacht voor de ex-partner-stalker. Geweld in afhankelijkheidsrelaties komt namelijk het vaakst voor. Maar ook als je niet door een ex-partner maar door een kennis of onbekende wordt lastiggevallen kun je daar flink onder te lijden hebben.
*tekst gaat door onder de foto*
Slachtoffers hebben veel last van de volharding van de stalker en de angst voor geweld. Telkens probeert de stalker weer om zich op te dringen door contact te zoeken, terwijl een slachtoffer daar niet op zit te wachten en er overlast door ondervindt. Je kunt er flink bang van worden. Als je middenin zo’n situatie zit, weet je immers niet waar en hoe het gaat eindigen. Hoe lang gaat je stalker nog door, wat komt er nu, wat wil die stalker, waar gaat het heen? Kan het escaleren? Loop ik gevaar? Wat kan ik doen?
Behoeften
Ik heb ervaren dat de behoeften van slachtoffers en de mogelijkheden die politie, justitie of hulpverlening bieden, bepaald niet altijd op elkaar aansluiten. Op de vraag wat de professional kan doen, is meestal wel een antwoord te geven. Dat ligt vaak vast in processen en protocollen. Maar de vraag wat een slachtoffer kan doen, is moeilijker te beantwoorden. Wat professionals kunnen betekenen en waar een slachtoffer behoefte aan heeft, overlapt meestal niet helemaal.
Ik heb gemerkt dat slachtoffers in eerste instantie vaak geholpen zijn met hele concrete tips en adviezen die hen kunnen helpen om zichzelf beter te beschermen tegen de inbreuken die de stalker op hun leven maakt.
Privéleven
Beschermen tegen de overlast die hun dagelijkse leven steeds meer is gaan bepalen. Maar ook: hoe slachtoffers hun weerbaarheid kunnen vergroten. Stalkers dringen binnen in het privéleven van hun prooi. Hoe kun je dat privéleven beter beschermen? En op welke vlakken is een slachtoffer kwetsbaar? Is dat je huis, bijvoorbeeld als je in een studentenhuis woont waar iedereen naar binnen kan lopen en meer sleutels dan bewoners in omloop zijn? Is dat op je werk, of onderweg, digitaal, op sociale media of via familie en vrienden? Hoe zorg je dat je stalker geen informatie over je krijgt en hoe je minder makkelijk door je belager te benaderen bent?
Laagdrempelig
Ik denk dat er veel mogelijkheden zijn om slachtoffers laagdrempelig op dat terrein te adviseren. Voor inbraakpreventie zijn er projecten om aan huis advies te krijgen over het bevorderen van je eigen veiligheid. Zouden we zoiets ook standaard voor stalkingslachtoffers kunnen inzetten?
En na die veiligheidsscan van je woning, krijg je een sticker ‘politiekeurmerk verhoogde weerbaarheid’ om op je voordeur te plakken.
Dat laatste is uiteraard een grapje. Ik kon het niet laten om dat te maken.
* Benieuwd naar de vorige column van politiepsychologen Cleo Brandt en Bianca Voerman? Kijk dan hier!