Volgend trauma bij slachtoffers door optreden politie en justitie

Een jonge vrouw is neergeschoten. Er is wanhoop, paniek en een enorm verdriet. Gelukkig heeft het slachtoffer het overleefd, al heeft ze afscheid moeten nemen van wie ze was. Ze is nu afhankelijk van de zorg van anderen en kan niet meer terug naar haar eigen woning. Dit meisje zal altijd zorg nodig hebben en in angst leven.

Alsof dat alles al niet ontwrichtend genoeg is, gaat er bij politie en justitie in het onderzoek naar deze zaak ook nog eens van alles mis. De gevolgen zijn zó hevig, dat er een tweede trauma ontstaat bij het slachtoffer en haar familie.

Terugblik

Een terugblik op de gebeurtenissen.

Toen het meisje was neergeschoten, werd haar moeder niet direct gealarmeerd. De politie wilde eerst de identificatie van het slachtoffer volledig duidelijk hebben. Op zich is dat logisch, ware het niet dat het rijbewijs van het slachtoffer genoeg uitsluitsel gaf. Dat gold echter niet voor de officier van dienst van de betrokken politieorganisatie, hij dacht er anders over.

Tot zover konden de familieleden nog begrip opbrengen voor de handelwijze van de politie. Toen de recherche echter aan de deur van moeder stond en zij niet thuis bleek te zijn, werd er geen enkele poging meer ondernomen om haar over de gebeurtenissen rond haar dochter te informeren. Er gebeurde helemaal niets.

Traumatische

Zo kon het gebeuren de moeder pas vier uur na het aantreffen van haar zwaargewonde dochter op afschuwelijke wijze met de feiten werd geconfronteerd. Ze was zelf naar het huis van haar dochter gegaan omdat ze maar geen contact met het meisje kon krijgen. Moeder stond daar plotseling op het plaats delict: een traumatische ervaring die haar bespaard had kunnen blijven wanneer de politie haar wél op de hoogte had gebracht.

Deze vrouw moest vervolgens mee naar het politiebureau om er te worden gehoord. Je zult begrijpen dat zij totaal niet in staat was om daar iets te kunnen verklaren. Ze wilde maar één ding: zo snel mogelijk naar haar dochter!

Het meisje, dat in levensgevaar verkeerde, was ondertussen met een traumahelikopter overgebracht naar een ziekenhuis. Maar zelfs dat wist haar moeder op dat moment nog niet.

Wanhopig

Nadat de politie haar had medegedeeld dat haar dochter in het ziekenhuis lag, vroeg de moeder wanhopig aan de agenten of iemand haar naar haar kind kon brengen. Dat was onmogelijk, kreeg ze te horen. Ze moest maar een taxi bellen.

Uiteindelijk is de vrouw volledig overstuur zelf op weg gegaan naar het ziekenhuis, een rit van ruim een uur. Ergens halverwege strandde ze. Niet in staat meer om zelf nog te rijden. Uiteindelijk schoot een goede vriend haar te hulp. Pas in het ziekenhuis vernam de moeder dat haar dochter levensgevaarlijk gewond was geraakt.

Evaluatiegesprek

In een evaluatiegesprek met de politie werd duidelijk dat er in elk geval onvoldoende is gecommuniceerd tussen de betrokken agenten. En hoewel het niet de taak is van de politie om familieleden weg te brengen naar hun dierbaren, had dat in deze situatie met een levensgevaarlijk gewond meisje wel gemoeten, werd geconcludeerd. Verbeterpunten, noemt de politie dat in de evaluatie.

Ik kreeg in deze zaak te maken met een totaal ontredderde moeder. Toen haar dochter weer wat was hersteld, liet ook het meisje weten welke impact de gang van zaken op haar heeft gehad. Ze had voortdurend geroepen om haar moeder, ze had haar hand willen vasthouden. En ook moeder gaf aan hoe graag ze bij haar kind geweest had willen zijn. Om haar te vertellen dat ze niet alleen was. Dat haar moeder bij haar was.

Verdriet

Het verdriet dat beiden nu hebben is enorm.

Ook in de gang naar de rechter wachtte moeder en dochter onnoemelijk veel leed. Toen de rechtszaak tegen de verdachte was behandeld, was er weliswaar iets meer rust voor hen geweest. Ze waren vol goede hoop, wachtend op een vonnis. Maar de uitspraak van de rechter vormde een volgende klap. De verdachte kreeg namelijk een veel lagere straf opgelegd dan het Openbaar Ministerie had geëist.

De teleurstelling, de angst en woede bij beide slachtoffer was vanzelfsprekend groot.

Het OM ging in hoger beroep. Dat gaf moeder en dochter even een nieuw perspectief. Totdat duidelijk werd dat de rechtbank het dossier nog niet had overgedragen aan het gerechtshof. De advocaat-generaal besloot toen dat de verdachte in voorlopige vrijheid het hoger beroep mocht afwachten, zonder kennis te nemen van het gegeven dat er in deze zaak een slachtoffer is dat wordt bijgestaan door een slachtofferadvocaat.

Instorten

Ik zag de moeder en haar dochter op dat moment instorten in een poel van wanhoop en machteloosheid. Er was geen enkele aandacht voor hen geweest. Er kwam geen contactverbod voor de verdachte en hij kreeg geen voorwaarden opgelegd. Het is bijna niet te bevatten wat zoiets met slachtoffers doet.

Het meisje had net een elektrische rolstoel gekregen om zich weer wat zelfstandig te kunnen voelen en naar buiten te kunnen gaan. Maar toen de verdachte weer op vrije voeten was, durfde zij dat begrijpelijkerwijs niet meer. Het was immers denkbaar dat zij de verdachte buiten kon tegenkomen. Bovendien woonden er bij haar ook bekenden van hem in de omgeving.

Vuurwapengevaarlijke

Stel je de angst van het slachtoffer een haar moeder voor, met een vuurwapengevaarlijke verdachte. Wat als hij ‘de klus’ zou komen afmaken?

Ook de moeder en de zus van het slachtoffer sloten zich op in hun woning. Met lede ogen moest ik aanschouwen wat dit met hen deed. De situatie was dermate angstaanjagend en traumatisch, dat elk herstel bij het meisje en bij haar familie ernstig werd belemmerd.

De betrokken slachtofferadvocaat deed wat zij kon om bij justitie duidelijk te maken dat dit voor het slachtoffer absoluut niet kon. Politie en OM zouden later onafhankelijk van elkaar aangegeven dat ook ‘dit punt verbetering behoeft’.

Bizarre

Maar mijn cliënten hoorden dat niet eens meer. Hoe kan er na zo’n ernstig misdrijf aan herstel worden gewerkt, waarbij alles op alles dient te worden gezet om slachtoffers te ondersteunen, wanneer zij met zo’n bizarre gang van zaken voor de tweede keer getraumatiseerd raken?

Als casemanager van Slachtofferhulp Nederland kan ik alleen maar luisteren en proberen mijn cliënten zorgvuldig te informeren en te ondersteunen. En te bekrachtigen in wat er wél goed gaat.

Omdat ik zie wat sommige beslissingen en handelwijzen bij slachtoffers aanricht, voel ik me soms machteloos, gefrustreerd en boos. Daar kan ik niets van laten merken, want dat zou mensen niet verder helpen. Maar wat ik wel kan doen, is deze column schrijven en hopen dat politie en justitie eens mee willen kijken bij wat ik tegenkom en zich realiseren wat het effect van hun handelen kan zijn.

Consequenties

Ik vertrouw erop dat we allemaal het beste voor hebben met onze doelgroep, en ook met deze zwaar getroffen familie. En ik hoop dat ik kan bijdragen aan meer bewustwording. Tegen politie en justitie wil ik dan ook zeggen: uw handelen heeft consequenties. Verlies de consequenties voor slachtoffers en hun familieleden niet uit het oog!

*Meer lezen van Mirjam van Zuijlen? Hier vind je haar vorige column.