Weinig piëteit met nabestaanden bij Informatiepunt Detentieverloop

Onlangs ben ik veertig geworden. Een moment in mijn leven dat ik, ondanks het gemis van mijn broer Joost, graag gevierd had met familie en vrienden om me heen.

Helaas kon dat feest door de coronamaatregelen niet doorgaan. Wat wel doorgaat, is de invrijheidstelling van de moordenaar van Joost. Hij mag wél een feestje vieren. Nog geen 3,5 jaar nadat hij ervoor koos om Joost uit het leven te rukken, zit zijn straf er al weer op. 

Op 11 augustus dit jaar kreeg ik een brief in huis van het Informatiepunt Detentieverloop (IDV). Een brief met pijnlijke bewoordingen, die vooral veel vragen opriep. ‘U bent nabestaanden in de strafzaak van Philip O.’, staat er onder meer.

Formulering

Ik sta te kijken van de formulering. Word ik achteloos verbonden aan de moordenaar van mijn broer? Ik vind het nogal wrede bewoordingen. Op geen enkele manier wens ik mij te verbinden aan deze moordenaar. Ik ben nabestaande van Joost. Niets meer en niets minder.

In de brief staat verder: ‘Het IDV heeft over deze zaak een bericht ontvangen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie’. Ook die woorden vind ik ongepast. Het mag voor deze instantie ‘een zaak’ zijn, voor mij gaat het om het leven van mijn broer en de dader die zijn straf uitzit. Noem het misdrijf, detentie-periode of vernoem slechts dat er bericht is ontvangen van het ministerie. Maar reduceer dit drama niet tot ‘een zaak’ in een brief aan nabestaanden. Zouden de medewerkers van het IDV eigenlijk wel stilstaan bij de vraag wat hun woordkeus met nabestaanden doet?

Verder valt te lezen dat de straf op 24 november eindigt, dat de dader voorwaardelijk in vrijheid wordt gesteld en dat hij aansluitend overgeplaatst wordt naar een tbs-instelling voor behandeling. 

Voorwaardelijk

Er wordt tevens in de brief uitgelegd dat iemand die voorwaardelijk in vrijheid wordt gesteld, zich moet houden aan een of meerdere voorwaarden en dat hij – als hij zich daar niet aan houdt – door de rechter teruggestuurd kan worden naar detentie.

Voor mij is totaal onduidelijk hoe dit in elkaar steekt. De moordenaar van Joost zou toch naar een tbs-kliniek gaan? Zijn er voorwaarden gekoppeld aan zijn verblijf daar? Of krijgt hij meteen verlof? Hoe verhouden de voorwaarden zich tot de behandeling en hoe zien die algemene voorwaarden eruit?

Eindeloos veel vragen spoken door mijn hoofd. Ik hoop op verdere verheldering in de brief, maar een deugdelijke uitleg blijft helaas uit. 

Extra

In de laatste alinea lees ik dat voorwaardelijke invrijheidstelling altijd algemene voorwaarden heeft en dat er extra voorwaarden opgelegd kunnen worden. Maar dit hangt mede af van ‘wensen en behoeften van nabestaanden’.

Mij wordt verzocht binnen tien dagen telefonisch contact op te nemen en aan te geven of ik wensen heb ten aanzien van de voorwaarden. Als ik dit niet doe, gaat het IDV ervanuit dat ik geen wensen heb.

Ok… Dus het IDV stuurt middenin de zomervakantie zo’n belangrijke brief en verwacht dat ik binnen tien dagen reageer en mijn wensen geformuleerd heb.

Vakantie

Wellicht had men kunnen bedenken dat ook nabestaanden weleens met vakantie gaan? Dat tien dagen dan wel een bijzonder korte periode is om te reageren? Ik was nog niet eens thuis toen de reactietermijn al was verstreken…

Bovendien wordt nog steeds niet duidelijk wanneer de voorwaarden ingaan. Als deze niet gelden tijdens de periode dat de dader in tbs zit, waarom moet ik dan nu al nadenken over voorwaarden? En als die wel tijdens de tbs gelden, wat kan ik dan als wens aangeven? Dat hij geen frisdrank krijgt of zo?

Het IDV zou er goed aan doen om zijn brieven eens goed na te laten lezen op begrijpelijkheid en om te bekijken of slachtoffers en nabestaanden wel juist en ook menselijk worden bejegend. Dat zou mij een hoop extra onrust schelen. 

Kil

De woorden in de brief voelen hard en kil aan. De straf van de moordenaar van mijn broer zit erop. Alsof een paar jaar in detentie voldoende is om het leven dat hij van Joost heeft genomen, te compenseren.

Hoe leggen we uit aan mijn neefje van vier, het zoontje van Joost, dat het leven van zijn vader kennelijk slechts 3,5 jaar cel waard was? Hoe moet ik aan mijn ouders laten weten dat het gemis van hun zoon nu kennelijk op de achtergrond geraakt is? Mijn schoonzus wordt volgens de autoriteiten klaarblijkelijk geacht het leven zonder Joost vast wel weer te hebben opgepakt. Moet ik soms tegen mezelf te zeggen dat het leven zonder broer best te doen is?

Welk signaal geven we met zulke gedragingen af aan de dader? Dat een mensenleven best ongevraagd op gruwelijke wijze genomen kan worden, zonder daar een forse straf voor te krijgen? Wat doet dat met hem wanneer hij op vrije voeten komt?

Geweld

Ik kan de lage straf nog steeds op geen enkele manier begrijpen. En die behandeling? Hoe zal die eruit zien bij een dader die niet toegeeft dat hij Joost heeft vermoord? Die vanaf zijn vroege jeugd mensen fors geweld heeft aangedaan? Die stond te lachen en zichzelf op de borst klopte toen Joost dood lag te gaan? Hoe kan iemand die zo gewetenloos is eigenlijk behandeld worden? Moeten we er werkelijk 1,5 miljoen euro en misschien wel meer voor over hebben om deze dader weer de maatschappij in te krijgen met alle risico’s van dien?

Het zou mij en mijn familie meer rust gegeven hebben wanneer er een hogere straf was uitgesproken om deze moordenaar met zekerheid uit de maatschappij te houden. Het zou een tijdlang een veiligere maatschappij opleveren wanneer dat was gebeurd. Over twee jaar mag O. zijn eerste verlofaanvraag doen. Vanaf dan zitten wij elke twee jaar in spanning over de vraag of deze moordenaar dat verlof ook wordt toegezegd waarmee hij weer de kans krijgt om iemand om het leven te brengen.

Een ondraaglijke gedachte… 

*Saskia’s vorige column kun je hier vinden.