Fouten maken is menselijk. Net als op elke werkplek wordt ook bij het Openbaar Ministerie weleens een misser gemaakt. Gelukkig gaat het meestal om kleine fouten die eenvoudig kunnen worden hersteld of geen noemenswaardige gevolgen hebben voor de strafzaak. Maar soms gaat het gruwelijk mis.
Dat was bijvoorbeeld het geval in een zedenzaak tegen een huisarts uit Zuid-Limburg.
De huisarts in kwestie had tijdens een huisbezoek seks gehad met een patiënte die psychisch niet in orde is en bovendien alcohol en medicatie had gebruikt.
Vrijgesproken
In eerste aanleg werd de huisarts al vrijgesproken vanwege een fout van het OM. Ondanks het feit dat hij had bekend, had het OM dat niet met zoveel woorden in de tenlastelegging opgenomen. Het gevolg was dat de rechtbank geen veroordeling kon uitspreken. De rechters zagen zich genoodzaakt de verdachte vrij te spreken. Een keiharde klap in het gezicht van mijn cliënte die slachtoffer van deze arts werd.
Nu zijn er in ons land gelukkig twee feitelijke instanties. Deze misser had dan ook in hoger beroep rechtgezet kunnen worden. Dat alles door simpelweg de tenlastelegging aan te vullen of aan te passen.
Maar in hoger beroep ging liep de zaak alweer in het honderd. De appelschriftuur die uiterlijk twee weken na het instellen van het hoger beroep door het OM moet worden ingediend, was maar liefst zestien maanden te laat ingediend! De reden? Die was er niet!
Niet-ontvankelijk
Het gerechtshof in Den Bosch kon dus niet anders dan het OM op dinsdag 22 september van dit jaar niet-ontvankelijk verklaren. Aan een inhoudelijke beoordeling van de zaak kwam het hof niet toe. Alwéér een enorme tegenvaller voor het slachtoffer: mijn cliënte wacht nu al meer dan drie jaar op gerechtigdheid.
Betekent dit dan einde oefening?
Daar waar het gaat om het strafrechtelijke traject helaas wel. Wel kan het slachtoffer de huisarts nog in een kostbare en langdurige civiele procedure betrekken, een tuchtzaak aanhangig maken en de kwestie voorleggen aan een geschillencommissie.
Schadefonds
Ook kan een beroep worden gedaan op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Bij deze procedures staat vergelding niet of in veel mindere mate centraal, terwijl het de slachtoffers in zulke zaken juist wel om gerechtigheid gaat. Die gerechtigdheid is mijn cliënte in feite, tot twee keer toe, door het OM ontnomen.
Kan het Openbaar Ministerie verantwoordelijk worden gesteld voor haar fouten? De staat kan inderdaad aansprakelijk worden gehouden op grond van een onrechtmatige overheidsdaad.
Het OM heeft verder de Aanwijzing slachtofferrechten in het leven geroepen. Op basis van die regeling kan een slachtoffer (meestal vertegenwoordigd door een advocaat) bij de hoofdofficier een verzoek doen tot tegemoetkoming. Het slachtoffer heeft zich immers door een omissie van het OM niet kunnen voegen in het strafproces en dus ook geen schadevergoeding van de verdachte kunnen eisen.
Schadevergoeding
Het bedrag dat zou worden gevorderd van de verdachte, kan in zo’n geval worden gevorderd van het OM. Als een slachtoffer er vervolgens niet uitkomt met justitie, bijvoorbeeld wanneer het OM niet bereid is de volledige schade te vergoeden, kan het slachtoffer nog een klacht indienen bij de Nationale Ombudsman. Deze kan, onder andere, het OM gaan verplichten om orde op zaken te stellen en een schadevergoeding aan het slachtoffer te betalen.
De Limburgse zaak had tot een veroordeling moeten leiden. Alle feiten stonden vast en er was sprake van een bekennende verdachte. Een inkopper zou je zeggen. Om in meer voetbaltermen te spreken: een schot voor open doel. Weliswaar bestaat er voor het slachtoffer nog een heel scala aan juridische mogelijkheden, maar al die opties kosten tijd en geld. Bovendien zijn deze procedures belastend. Dat maakt de verwerking van het trauma voor het slachtoffer er uiteraard niet makkelijker op.
Hopelijk neemt het OM verantwoordelijkheid voor haar fouten en leert zij ook van haar fouten. Tegen deze Limburgse huisarts is inmiddels door meer patiënten aangifte gedaan.
*Diwi schreef vorige keer over meineed. Die column kun je hier teruglezen!