Bruut van je fiets worden gesleurd en slachtoffer worden van verkrachting, bij een verkeersruzie invalide geslagen worden of met een mes in je buik worden gestoken omdat je je portemonnee niet wilt afgeven. Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van zinloos geweld. Incidenten die iedereen op elk moment kunnen overkomen.
De traditionele criminaliteit, zoals diefstallen, geweldsmisdrijven en inbraken, zou volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de laatste jaren gestaag afnemen. Dat is natuurlijk een goede ontwikkeling. Toch melden slachtoffers van zinloos geweld zich nog steeds op vrijwel dagelijkse basis bij ons kantoor.
Verkeersruzie
Zo staan we sinds kort een slachtoffer bij dat begin november (mogelijk) blijvend invalide werd geslagen bij een verkeersruzie nabij Nuth. Na de paardrijles van zijn dochtertje van tien reed deze vader samen met zijn kind weer naar huis. Op enig moment werden de twee afgesneden door een andere auto. Verderop ontstond vervolgens commotie toen beide auto’s stopten op de snelweg.
Onze cliënt werd daarna door de inzittenden van de andere auto en voor de ogen van zijn dochtertje meerdere keren geslagen, zó hard dat hij bewusteloos raakte. Toen hij vervolgens in het ziekenhuis wakker werd, voelde hij zijn armen en benen niet meer.
Voor deze zaak is destijds ook aandacht gevraagd door het tv-programma Opsporing Verzocht. Al snel daarna kon de politie alle verdachten oppakken. Zij worden strafrechtelijk vervolgd.
Kerkrade
Een andere recente zaak, die eveneens bij Opsporing Verzocht kwam, betrof een uit de hand gelopen caféruzie in Kerkrade.
Het tumult begon daar toen iemand buiten de kroeg een klap uitdeelde aan een man. Hoewel die dader direct is weggevlucht, heeft de man zich vervolgens in het café afgereageerd op overige aanwezigen. Een 24-jarig slachtoffer dat niets met de ruzie te maken had, werd zelfs neergeslagen met een barkruk waarna een biljartbal naar hem werd gegooid. Nadat deze jongeman op de grond viel, kreeg hij nog diverse slagen met een stok te incasseren. Hij liep daarbij ernstig hoofdletsel op.
Slachtoffers van zinloos geweld hebben te maken met ingrijpende, fysieke en psychische gevolgen. Er dienen zich meteen schadeposten aan, denk maar aan te maken medische kosten, aan inkomensverlies wegens arbeidsongeschiktheid of aan mantelzorg die moet worden geboden. Gelukkig staan slachtoffers van zinloos geweld meestal niet met lege handen. Er bestaat een aantal mogelijkheden om de schade vergoed te krijgen.
Uitkering
Allereerst kennen we het Schadefonds Geweldsmisdrijven, een overheidsorgaan dat slachtoffers en nabestaanden van slachtoffers van geweldsmisdrijven een eenmalige uitkering kan verstrekken als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Zo moet het gaan om een opzettelijk, in Nederland gepleegd geweldsmisdrijf waarbij ernstig letsel is ontstaan.
Het Schadefonds keert niet de daadwerkelijk geleden schade uit, maar slechts een eenmalige tegemoetkoming. Daarbij wordt uitgegaan van een zestal categorieën, variërend van 1000 tot 35.000 euro, afhankelijk van de ernst van het letsel.
Als het Openbaar Ministerie overgaat tot strafrechtelijke vervolging van de dader is het mogelijk als slachtoffer te voegen in het strafproces. De strafrechter beoordeelt dan niet alleen het strafrechtelijk handelen van de verdachte, maar neemt ook een beslissing over de schadevergoeding. Daarbij is, in tegenstelling tot bij het Schadefonds, volledige schadevergoeding het uitgangspunt. Een letselschadeadvocaat zal een schadeberekening maken van de geleden en nog te lijden schade en die bedragen vorderen in de strafzaak.
Strafdossier
Ook heeft het slachtoffer een aantal rechten tijdens de strafzaak, zoals inzage in het strafdossier en spreekrecht tijdens de zitting.
Een voordeel van die procedure is dat slachtoffers niet zelf achter hun geld aan hoeven te gaan als een dader is veroordeeld. De strafrechter kan immers bepalen dat de staat de schadevergoeding aan het slachtoffer betaalt als de dader financieel gezien een kale kip is. Andere voordelen zijn dat deze zaken over het algemeen sneller worden afgedaan en dat gedupeerden geen griffierecht en deurwaarderskosten hoeft te betalen.
Niet alle zaken lenen zich voor een voeging in het strafproces. Als de schadeberekening te complex is, zoals bij het berekenen van het inkomensverlies of toekomstige schadeposten, loopt het slachtoffer het risico dat de strafrechter de vordering afwijst of niet-ontvankelijk verklaart. De strafrechter heeft beperkte tijd en middelen om de schadeclaim te beoordelen.
Eenvoudig
De vordering kan vaak alleen goed worden beoordeeld als die eenvoudig van aard is. Ook kan het voorkomen dat nog niet alle schadeposten bekend zijn bij de behandeling van de strafzaak. Dan kan er maar een deel van de schade vergoed worden.
In zulke gevallen resteert een kostbare, langdurige civiele procedure, waarbij het slachtoffer uiteindelijk het bedrag zelf moet gaan incasseren bij de dader. Die procedure ligt dan ook minder voor de hand.
Ik vind dat zinloos geweld streng moet worden aangepakt om te ontmoedigen. Hopelijk volgt voor de slachtoffers van de verkeersruzie in Nuth en de caféruzie in Kerkrade op korte termijn gerechtigdheid door oplegging van een fikse straf en een schadevergoeding.
Complimenten voor deze duidelijke en complete uiteenzetting, in het bijzonder betreffende de juridische kant van dergelijke geweldszaken.
Wat de forensisch-medische, en meer ‘technische’ kant zou ik willen wijzen op het belang van een gedegen en compleet letselonderzoek, zo spoedig mogelijk na een incident, resulterend in een lege artis opgesteld letselrapport.
In de praktijk blijken hier dikwijls aanzienlijke verbeteringen mogelijk.