Misschien ken je het nummer wel waarin Delivio Reavon, LA$$A en Mr. Ontspannen rappen over de vraag ‘Wie betaalt de schade?’ Het antwoord luidt ‘Hans betaalt’, een uitspraak die inmiddels vaak voorbijkomt op de sociale media.
‘Hans’ staat voor een knappe, succesvolle man die de rekening betaalt voor de ‘Grietjes’. Zoals voorheen de ‘sugardaddy’s’ en nog langer geleden de ‘suikeroompjes’ al deden. Of is er toch een verschil met de hedendaagse Hansjes?
Luxe
De wereld van Hansen en Grietjes draait voornamelijk om een luxe levensstijl, dat is niets nieuws onder de zon. Net als bij sugardaddy’s en suikerooms het geval was, gaat het om smijten met geld in ruil voor aandacht, gezelschap of seks. Die vorm van sugardating heeft ook een keerzijde en wordt tegenwoordig in de sociale media wel heel ver uitvergroot. Alsof het normaal is dat jonge mensen zich een luxe leven kunnen veroorloven.
De zomer is inmiddels begonnen, zonder coronamaatregelen. Ook de Hansen en Grietjes kunnen dus weer flaneren. In hun geval houdt dat in: vertoeven op dikke jachten in een zonovergoten oord als Ibiza, overnachten in luxe hotels en het poppen van eindeloos veel flessen champagne aan een peperdure VIP-tafel van een club.
Cadeaus
Soms gaan de cadeaus nog een tikkeltje verder. Denk aan een cosmetische ingreep als een nieuwe neus, een paar opgepompte borsten of zelfs een afgeslankt figuur. Voor sommigen klinkt dat wellicht als muziek in de oren, voor anderen is het een no go.
Vraag blijft natuurlijk: wie betaalt de schade nu écht? Hans? Of Grietje? En wat is het verschil met vroeger?
De sugardaddy’s waren vrijwel altijd oudere, zeer vermogende mannen met een jonge dame aan hun zij. Maar tegenwoordig lijkt het alsof veel Hansjes een stuk jonger te zijn. Succesvolle jongemannen die vinden dat hun bekijks alleen maar groter wordt wanneer zij een prachtige, jonge meid in hun boot kunnen meenemen.
Illegale
Lang niet alle Hansen verdienen hun fortuin op een eerlijke manier, denken wij. En als het klopt dat sommigen zich bezighouden met illegale praktijken, dan is het niet Hans, maar de hele maatschappij die de schade betaalt.
Dat zwaaien met geld geeft in onze ogen een verkeerd beeld op sociale media. Je zou kunnen denken dat alleen geld belangrijk is. Voor de een is het misschien de ideale wereld. Maar de ander vindt daar geen geluk
Jongeren
Bij het schrijven van deze column hebben we contact gehad met criminoloog Jeroen van den Broek. Hij is verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en doet promotieonderzoek naar jongeren, straatcultuur en sociale media.
“Sociale media hebben in de brede zin veel invloed”, zegt de criminoloog. “Met muziek en sociale media, en dan voornamelijk in de hiphopscene, worden stereotypes wel uitvergroot. Ik weet niet of dat voor Hansen en Grietjes ook zo is. Het is mij nog niet opgevallen dat die relatie verheerlijkt wordt.”
Jeroen denkt wel dat het fenomeen rond de Hansen en Grietjes gehypet wordt: “Wanneer je kijkt naar relaties van heel rijke mensen dan komt het vaak op hetzelfde neer. Je ziet dan bizar mooie vrouwen omgaan met best lelijke mannen die veel geld hebben. Misschien heeft het ook wel te maken met de veranderingen in het perfecte plaatje van hoe een relatie eruit moet zien.”
Gehypet
Kortom, een gehypet maar toch ook relatief onderbelicht fenomeen. “Het is verstandig om voorzichtig conclusies te trekken over dit onderwerp”, vindt de wetenschapper. “We weten er nog te weinig over om echte aannames te kunnen doen”.
Jeroen zegt geen onderzoek te kennen naar Hansen en Grietjes en alleen af te weten van anekdotisch materiaal. “Het is nog steeds een soort mythe.”
Het is daarom interessant om te onderzoeken wat dit fenomeen inhoudt en wat nu eigenlijk de beweegredenen zijn van Hansen en Grietjes. In het algemeen kunnen de sociale media volgens Jeroen van den Broek ervoor zorgen dat sommige mensen met alle geweld doelen willen bereiken die in het leven van de meesten helemaal niet haalbaar zijn.
Straintheorie
De criminoloog verwijst daarbij naar de straintheorie van Merton, waarbij sprake is van een spanning tussen bestaande doelen in de samenleving en de mogelijkheden die mensen hebben om zulke doelen te bereiken. Daardoor kunnen sommigen op zoek gaan naar sterk afwijkende manieren om toch het beoogde ideaal te behalen.
“We leven in een consumptiemaatschappij”, gaat Jeroen verder. “Je moet dit, je moet dat. Je móet een mooie auto hebben. Of een mooi huis. Maar lang niet iedereen heeft de mogelijkheden om zulke bezittingen te verwerven. Wat je ziet is dat mensen daar op verschillende manieren mee omgaan. Om toch dat gedroomde doel te bereiken kunnen mensen soms tot criminaliteit overgaan.”
Zoektocht
In onze zoektocht naar de Hansen en de Grietjes spraken we de afgelopen weken ook met Fleur*.
Fleur is een jonge vrouw die rond haar twintigste te maken kreeg met een man die haar levensstijl drastisch zou veranderen. Op een datingsite voor succesvolle mannen sloeg ze verschillende keren een Hans aan de haak. De man met wie ze de meeste tijd optrok, was een succesvolle zakenman uit Canada. Hij was twee keer zo oud als zij, gescheiden en had kinderen. Ook had hij aardig wat centjes te besteden. Aangezien hij veel reisde voor zijn werk, wilde hij iemand naast zich tijdens zijn verblijf in Nederland. Fleur gaf hem dat gezelschap.
Intenties
Volgens Fleur hebben Grietjes verschillende intenties. “Je kunt puur voor het geld gaan of je gaat voor het opbouwen van een soort van een band met iemand waarbij het een leuke bijkomstigheid is dat hij geld heeft. Ik heb ook met mannen afgesproken bij wie ik langsging en meteen al dacht: oh bah, het is ‘m niet. Dan probeer je er toch wat leuks van te maken en pas je je helemaal aan aan je date. Praten over onderwerpen die je helemaal niet boeien en dan doen alsof je het leuk vindt, om maar een voorbeeld te noemen.”
Wanneer wij vragen wat voor Fleur de drijfveren waren, vertelt ze: “Ik was toch wel nieuwsgierig naar zo’n luxe leven. Ik had erover gehoord van vriendinnen. Uiteindelijk kwam ik tijdens het uitgaan met zulke mannen in aanraking en dat beviel me. Ik nam me voor het gewoon te proberen en dan te kijken hoe het liep. Misschien had mijn keus te maken met bepaalde tekortkomingen in mijn eigen leven. En dan voornamelijk op het gebied van mannen.”
Kringen
“Je komt op plekken waar je normaal niet zo snel zou komen op mijn leeftijd”, gaat ze verder. “Je ontmoet bovendien mensen die je in je eigen cirkel niet hebt en komt in kringen waar je anders niet makkelijk verzeild raakt. Ik had het idee dat dat me verder kon brengen in het leven. Stel dat je ambities hebt in de modewereld en je zo iemand kunt ontmoeten die daar contacten heeft… Dan kan dat je leven zoveel makkelijker maken, wanneer je een bedrijfje op wilt zetten en iemand in jou investeert. Van een leeftijdsgenoot of iemand uit eigen kring, hoefde ik zoiets niet te verwachten, meende ik.”
Cash geld
Van de Canadees kreeg Fleur heel wat cadeaus. Een iPhone, sieraden, weekendjes weg, een tas, en veel cash geld. Maar wat moest ze daar voor terug doen?
Fleur: “Tja, moest? Op dat moment voelde het gewoon alsof ik in een relatie zat, dus de dingen die ik deed zou ik ook gewoon gedaan kunnen hebben als het om iemand uit de buurt ging. Ik ervaarde het niet als ‘moeten’. Maar ik kan me voorstellen dat sommigen minder sterk in hun schoenen staan en misschien dingen doen die zij niet willen. Het wordt ook wel van je verwacht, in zo’n relatie. Al heb ik ook mannen meegemaakt die alleen een platonische relatie wilden. Ze hadden thuis een vrouw en wilden in het buitenland niet eenzaam zijn. Ik ging dan alleen mee naar evenementen. Of een hapje eten. Ook Hansjes hebben dus verschillende intenties.”
Besef
Terugkijkend zegt Fleur blij te zijn al die ervaringen te hebben meegemaakt. Ze heeft veel mensenkennis opgedaan en het besef gekregen dat geld niet alles is. “Wat eerst een sprookje leek – het hebben van zo’n luxe leven – werd al snel gewoon toen ik er middenin zat. De dure cadeaus waren leuk. Maar ik denk er allang niet meer aan. Dat zegt genoeg.”
Anderzijds knaagt er nog steeds iets aan haar vanwege de keuzes destijds.
“Wat heeft me toen zo ver gekregen? Die vraag vind ik confronterend. Op dat moment was ik twintig. In de bloei van mijn leven terwijl ik mezelf heb beperkt in het vinden van iets moois. Ik had bepaalde verwachtingen van mannen die misschien niet reëel waren. Veel vond ik niet goed genoeg. Ook mentaal was ik niet available omdat ik met andere dingen bezig was.”
Verloren
Verder geeft Fleur aan dat ze soms wel nadacht over de manier waarop ze zichzelf als Grietje bloot gaf aan iemand, terwijl ze dat normaal niet zou doen. “Ik zat zo in de sleur van anderen tevreden houden en blij maken, dat ik dat ook deed bij mannen die ik eigenlijk niet echt leuk vond. Daar heb ik mezelf wel in verloren.”
Wie betaalde de schade? Uiteindelijk was dat ook Fleur. En zeker niet alleen Hans.
*De naam ‘Fleur’ is omwille van privacyredenen gefingeerd.
**Meer lezen van Nikki, Eva en Iris? Blader dan terug naar hun vorige column over partnergeweld.