Problemen rond positie tolk in strafzaken onveranderd groot

1206
Foto ter illustratie. Afbeelding van Sang Hyun Cho via Pixabay

Nadat de problematiek rond de positie van tolken in strafzaken onlangs even in het nieuws was, lijkt de aandacht volledig weg te ebben nu corona en de coronamaatregelen weer volop in de belangstelling staan.

De ellende heeft zich inmiddels allerminst spontaan opgelost. Dat terwijl een tolk in sommige dossiers cruciaal is voor een eerlijk proces en voor de voortgang van een strafzaak.

Feiten

Zeer recent werd ik weer eens met mijn neus op de feiten gedrukt in een zaak waarbij het op dit front volledig misging. De gevolgen waren groot. In dit geval niet alleen voor de continuïteit van het strafproces, maar met name óók voor de nabestaanden. Zij hadden al weken toegeleefd naar de inhoudelijke behandeling van deze zaak voor de rechtbank.

Auteur van deze column is de Rotterdamse slachtofferadvocaat Nelleke Stolk.

In dit dossier is een jongeman – vader van twee jonge kinderen – om het leven gebracht. De strafzaak kende al de nodige hobbels maar een tijdje geleden was er dan toch een zittingsdatum bepaald.

Die datum was dusdanig gepland dat mijn cliënten – de ouders van het slachtoffer – in elk geval vóór de feestdagen uitsluitsel zouden krijgen over de dood van hun zoon en over het oordeel van de rechtbank over de schuld van de verdachte. De inhoudelijk behandeling had erg lang op zich laten wachten. Na liefst twee jaar keken de nabestaanden dan ook reikhalzend uit naar deze dag. Zij konden zo immers een belangrijk hoofdstuk in hun rouwverwerking gaan afsluiten.

Stress

Zowel met het Openbaar Ministerie als met de rechtbank was er afstemming over de planning, de invulling van de diverse zittingszalen en gebruikmaking van het spreekrecht door de nabestaanden. In de dagen voorafgaand aan de zitting werd er druk gemaild. Mijn cliënten konden door de stress nauwelijks functioneren.

Op een recente donderdagochtend was het dan eindelijk zover.

We zorgden ervoor om op tijd bij de rechtbank te zijn. De medewerkers van de rechtbank, de politie en het OM; alle betrokken waren geïnformeerd en wisten precies wie er kwamen.

Tijd

Personeelsleden van de rechtbank brachten de directe familieleden keurig op tijd naar een speciale wachtkamer. Voor de laatste keer volgde daar een bespreking over het verloop van de zitting, over de vraag of de verdachte aanwezig zou zijn en wat het spannendste moment van de dag zou gaan worden.

Foto ter illustratie. Afbeelding van VBlock via Pixabay

Op van de zenuwen was de familie van het slachtoffer toen de bode ons kwam halen. We daalden twee verdiepingen af en liepen vervolgens naar de zittingszaal.

Maar daar bleek dat er een kink in de kabel was. Voor de deur werden we staande gehouden. Ik vroeg me af wat er in vredesnaam aan de hand was. De verdachte en zijn advocaat waren gearriveerd, de meervoudige strafkamer zat klaar en ook de officier van justitie stond in de starthouding. Wat kon het probleem zijn?

Vertraging

Even later werd duidelijk dat de tolk – ondanks de aanvraag in het systeem – nog niet aanwezig was. Mogelijk was er vertraging ontstaan doordat een voorgaande zitting uitliep. Het gebeurt wel vaker dat een tolk dan iets later komt.

Ik voelde de stress ook bij mij fors toenemen.

Ik had de officier van justitie nog op het hart gedrukt niet te vergeten dat een tolk voor deze zitting nodig was. De officier had daarop een reservering voor een vertaler gemaakt. Dat was overigens niet zomaar een tolk. Het ging om een vrouw die iedereen van het Rotterdams parket, de rechtbank en de balie kent. Een tolk die erom bekend staat dat zij niet verzaakt en die bovendien altijd stipt op tijd is. Maar nu was dat niet het geval. Oh nee toch, ging er door mijn hoofd, als de tolk er niet is, dan zit het helemaal fout en kan het ondenkbare gebeuren. Zonder vertaler kon deze zitting niet doorgaan. Dat ging toch niet gebeuren, in deze zaak?

Verwoede

Verwoede poging van de rechters om zelf om een tolk te regelen liepen op niets uit. De rechtbank riep mij naar binnen en na wat ideeën te hebben uitgewisseld, besloot de meervoudige strafkamer helaas dat de zaak niet kon doorgaan. Zonder tolk kon zeker in een dossier als dit simpelweg geen ‘fair trial’ worden gevoerd. Met het oog op het feit dat de nabestaanden gebruik wilden maken van het spreekrecht en het gegeven dat de verdachte kennis moest kunnen nemen van wat zij verklaarden, was een tolk een vereiste.

Met een brok in mijn keel moest ik de nabestaanden teleurstellen en uitleggen wat er ondanks alle voorbereidingen was besloten. De tolk was ziek en door een fout in de communicatie was er geen andere vertaler naar de rechtbank gestuurd. Tolken zijn schaars. Deze mensen worden onderbetaald, zitten soms uren op de rechtbank zonder daarvoor een vergoeding te krijgen en zij moeten bovendien van hot naar her reizen. Vaak blijkt dat een onmogelijke opgave.

Ontsteld

De familie was – terecht – hevig ontsteld over de gang van zaken. De nabestaanden konden niet begrijpen dat het ondanks alle voorbereidingen en het inschakelen van tal van betrokkenen niet was gelukt. We dienden onverrichter zake af te druipen, met onze staart tussen de benen. Want zo voelde dat. Ik begreep en voelde het verdriet van de ouders tot in alle vezels van mijn lijf.

Foto ter illustratie. Afbeelding van Luisella Planeta Leoni via Pixabay

De emoties liepen hoog op toen we weer in onze speciale wachtkamer waren aangeland. Daar gaven de officier van justitie en ik uitleg over de situatie en de vele struikelblokken rond het inschakelen van tolken in strafzaken. Het nam het gevoel niet weg.

Feest

De stand van zaken is inmiddels dat de behandeling van deze strafzaak pas na de feestdagen wordt voortgezet. Dat houdt in dat het hele ‘feest’ van voorbereiding, opbouwen van spanning en stress voor de nabestaanden deze weken gewoon doorgaat. Een fijne kerst, noemt men dat.

Ik zou er cynisch van kunnen worden. Laten we in Nederland vooral lekker doorgaan met het beknibbelen op de rechtspraak en op het OM en de tolken. Alsof dat de rechtstaat en het vertrouwen daarin goed doet!

Burgers in dit land worden er voortdurend op gewezen om vertrouwen in de overheid te hebben, maar de werkelijkheid is dat mensen dat aldoor meer verliezen. Dat valt de Nederlandse burger bepaald niet kwalijk te nemen als zelfs zijn essentieelste rechten en belangen niet meer worden gegarandeerd en met een kilootje zout worden genomen door onze (demissionaire) regering. Ook namens mijn cliënten zeg ik: ‘hartelijk dank’ voor deze invulling van de aanstaande feestdagen!


Steun de website Femke Fataal

Vond je dit een goed artikel? Laat dan je waardering blijken met een kleine bijdrage. Je kunt me ook met een vaste, maandelijkse bijdrage steunen. Dan kan ik onderzoek doen en schrijven en kun jij mijn verhalen blijven lezen. Dankjewel!

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.