Sexting, het versturen van seksueel getinte beelden via social media, is tegenwoordig voor veel jongeren normaal. In tijden van social distancing hoogstwaarschijnlijk zelfs meer dan ooit.
Vaak gaat dit goed en zijn er geen negatieve gevolgen. Maar soms loopt het goed mis.
Stel je de situatie voor waarin je telefoon wordt gehackt, je wordt gechanteerd voor duizenden euro’s en jij of je familieleden worden bedreigd. Of neem een wraakzuchtige ex die zulke foto’s deelt met vrienden of op social media plaatst. Daarna gaat de verspreiding razendsnel. Je wereld stort in.
Wraakporno
Als letselschadeadvocaat kom ik het fenomeen ‘wraakporno’ in mijn praktijk regelmatig tegen.
Ik ben Diwi Rademakers, advocaat bij het Limburgse kantoor Pennino Advocaten. Letselschade is helemaal mijn ding. Het opkomen voor slachtoffers is mijn drijfveer, vanuit een juridische insteek. Vooral de combinatie tussen het juridische, het medische en het menselijke spreekt mij enorm aan. Slachtoffers willen zich kunnen richten op hun herstel en het medische, terwijl ik het juridische deel uit hun handen neem.
Er komt veel op je af als je slachtoffer bent geworden. Ondanks het feit dat de rechten van slachtoffers in de loop van de tijd steeds meer zijn uitgebreid, moet in de praktijk toch vaak worden ‘gevochten’ voor het daadwerkelijk realiseren van deze rechten.
Schade
Dat is niet alleen het geval in procedures bij de rechtbank, maar ook in zaken waarin bijvoorbeeld een (aansprakelijkheids)verzekeraar de schade in behandeling heeft genomen. Denk daarbij aan een verkeers- of bedrijfsongeval.
Qua kennis en in financieel opzicht staat het slachtoffer meestal met 0-1 achter. Dan geeft het mij voldoening als ik voor een cliënt een nare zaak met een mooi resultaat kan afsluiten.
Impact
Het is voor velen niet te bevatten hoeveel impact wraakporno op iemand kan hebben. Niet meer buiten durven komen, depressiviteit en zelfs slachtoffers die zichzelf van het leven beroven. Het is diep triest hoe sommige, vaak nog jonge slachtoffers geen enkele uitweg meer kunnen zien.
Tot voor kort liepen slachtoffers van wraakporno tegen een Openbaar Ministerie aan dat weigerde over te gaan tot het strafrechtelijk vervolgen van de dader.
Het publiceren van seksueel beeldmateriaal was immers niet strafbaar, tenzij het een minderjarige betrof. Het verspreiden van kinderporno is wel strafbaar is gesteld. Openbaar maken en verspreiden van seksueel beeldmateriaal kon soms onder smaad, chantage en belediging vallen.
Bewijzen
In dat geval diende er echter, naast de openbaarmaking, sprake te zijn van bijkomende omstandigheden zoals het opzettelijk willen schaden van het imago van het slachtoffer. Opzet bij de dader is in de praktijk lastig te bewijzen, met als gevolg een sepot of zelfs vrijspraak. Totaal onbevredigend.
Wilde het slachtoffer toch dat de dader werd vervolgd dan moest dat, vaak door tussenkomst van een advocaat, worden afgedwongen via een zogenaamde klaagschriftprocedure, dan wel via de (kostbare) civielrechtelijke weg.
Strafbaar
Sinds 1 januari van dit jaar is het publiceren van seksueel beeldmateriaal strafbaar gesteld. De openbaarmaking van beeldmateriaal wordt bestempeld als pornografisch materiaal.
Hoewel door het slachtoffer soms toestemming kan zijn gegeven voor het maken van het beeldmateriaal (vanuit een andere bedoeling) kan dat voor het publiceren anders zijn. De publicatie van wraakporno kan het slachtoffer natuurlijk niet verweten worden, de schuldige is degene die de foto of het filmpje openbaar maakt. De privacyschending is dan immers blijvend en onomkeerbaar.
Onder het nieuwe wetsartikel zijn drie varianten van wraakporno strafbaar: het openbaar maken, actief verspreiden en het ter beschikking hebben van seksueel beeldmateriaal.
Gehackt
Met andere woorden: zelfs het niet verwijderen van een foto die een vriend of vriendin via Whatsapp heeft doorgestuurd, is strafbaar. Hiermee wil men voorkomen dat het materiaal steeds verder wordt verspreid. Iemand die een foto op zijn of haar telefoon heeft staan kan immers worden gehackt. Of zijn of haar telefoon kan worden gestolen.
Dan rijst natuurlijk de vraag welke straf op overtreding van dit wetsartikel staat.
Op het openbaar maken van seksueel getinte afbeeldingen staat een maximale gevangenisstraf van één jaar of een geldboete van de vierde categorie (21.750 euro). Als de openbaarmaking ook het oogmerk had het slachtoffer te benadelen, dan kun je een gevangenisstraf van maximaal twee jaar krijgen.
Tralies
Potentiële daders lopen dus een aanzienlijk risico een deel van hun leven achter de tralies door te brengen en zullen voortaan wel twee keer nadenken voordat zij die ene foto in de groepsapp of op Instagram zetten. Althans, dat is de bedoeling.
De invoering van het nieuwe wetsartikel maakt het in een strafzaak bewijstechnisch vele malen makkelijker om tot een bewezenverklaring, en dus een veroordeling te komen.
Ook het slachtoffer is daarbij gebaat. Hij of zij kan immers in het strafproces diverse rechten geldend maken. Zo kan het slachtoffer zich kosteloos in het strafproces voegen om zo een schadevergoeding te vorderen. Ook is er het spreekrecht voor deze mensen tijdens de rechtszitting.
Slachtoffers hebben in de meeste gevallen recht op gratis bijstand door een gespecialiseerde letselschadeadvocaat.