In het brein van de seriemoordenaar (m/v)

Femme fatale Villanelle uit de tv-reeks Killing Eve is van een zeldzaam ras; vrouwelijke seriemoordenaars komen niet veel voor. In ons land zijn ze op de vingers van één hand te tellen. Hun motieven om te moorden zijn bovendien heel anders dan die van de vaker opduikende, mannelijke seriemoordenaars. Een ronde langs moordlustige mannen en vrouwen met Carlo Schippers – ‘s lands bekendste politieprofiler. Over achtergronden, en vooral over verschillen.

Vrouwen moorden vanuit andere motieven

Tot zijn schrik stuit een jogger bij een bos bij Ede op een zwaar verminkt vrouwenlichaam. Het lijk ligt onder een tunneltje, vlakbij de A12. Het is vrijdag 9 september 1994, een half bewolkte dag.

Pas na twee maanden van intensief onderzoek achterhaalt het onderzoeksteam van de recherche dat het slachtoffer een 28-jarige vrouw is. Ze heet Kathy Thomson en is afkomstig uit Zuid-Afrika.

Kathy was een wereldreizigster die sinds een tijdje was neergestreken in ons land om wat geld te verdienen. In Noordwijk woonde ze samen met een stel andere jonge vrouwen. Ze werkte er bij een bollenteler en maakte sierraden om haar toekomstige trips te kunnen betalen.

Gecompliceerd

Het onderzoek naar de moord op Kathy is gecompliceerd. De Gelderse politie schakelt daarom politiedeskundige Carlo Schippers (destijds van de Centrale Recherche Informatiedienst en nu van de landelijke eenheid van de Nationale Politie) in. Carlo is een door de Amerikaanse FBI opgeleide profiler die zichzelf overigens liever ‘gedragskundige’ noemt. Hij is als geen ander in staat om te bepalen op welk type dader het rechercheteam zich moet richten.

Twee jaar later is de zaak nog steeds onopgelost en deelt de politie-expert zijn ideeën met de pers. Er is volgens hem geen twijfel mogelijk: het slachtoffer moet in handen zijn gevallen van een mannelijke seriemoordenaar.

“Het hoofd en de handen van Kathy waren verwijderd,” kijkt Carlo terug. “Op diverse plekken in haar lichaam waren insnijdingen gemaakt die getuigden van een zekere morbide fantasie bij de dader over het mismaken van vrouwen. Tekenen dat er een seriemoordenaar aan het werk is geweest.”

Voorspelling

Carlo doet in die tijd tevens een voorspelling. “Als de dader dit niet al eerder heeft gedaan, dan kunnen we er vergif op innemen dat er weer een slachtoffer aan zit te komen.”

Nog eens drie jaar later blijkt dat hij het bij het rechte eind had. De dertigjarige dakdekker Frank G. uit het Duitse Korbach bekent dan tegenover de politie in Duisburg dat hij Kathy van het leven heeft beroofd. Bovendien biecht G. de moord op twee Duitse prostituees en een tante van zijn vrouw op. Hij is een seriemoordenaar die regelrecht kan zijn weggelopen uit de studies van de FBI.

Seriemoordenaar

Maar wat is eigenlijk een seriemoordenaar?

Strikt genomen geldt die term – afkomstig van de FBI-afdeling gedragsanalyse in Quantico – alleen voor daders die twee of meer slachtoffers hebben gedood in afzonderlijke gebeurtenissen. Zo maakt de seriemoordenaar met langere tussenpozen meerdere slachtoffers. Dat aantal was vroeger drie, maar is in 2005 bijgesteld tot minimaal twee. Slachtoffers kunnen van zowel binnen als buiten de familie-, vrienden- of bekendensfeer van de dader komen.

Carlo: “Dan kom je meteen bij de essentie. De seriemoordenaar brengt iemand om en hervat daarna zijn normale, dagelijkse bezigheden op het werk, op school of thuis. Tot er een volgend moment komt – dat kan na een week, maand, een jaar of misschien wel na tien jaar zijn – waarin de behoefte om zijn fantasie te herbeleven en ten uitvoer te brengen opnieuw oplaait. Ik kijk vooral naar zaken waarin sprake is van zo’n fantasie die onlosmakelijk verbonden is met een combinatie van geweld en seksuele activiteiten.”

Vizier

“Het gaat in mijn werk nadrukkelijk niet om de huurmoordenaar die voor de maffia reeksen mensen omlegt”, vervolgt hij. “Deze huurmoordenaar zit ’s avonds niet op de bank te fantaseren hoe geweldig hij het vond om dertig man te doden en 25 auto’s op te blazen. Voor hem tellen financiële motieven. Alhoewel: misschien voelt hij zich extra goed als hij in de bosjes ligt met een lange afstandsgeweer, zijn slachtoffer in het vizier heeft en dan bedenkt hoe hij over leven en dood kan beslissen. Psychologische aspecten zijn nu eenmaal niet in hokjes in te delen.”

Een moordenaar als die van Kathy Thomson heeft echter een heel andere drijfveer. Hij heeft vanaf zijn kindertijd fantasieën ontwikkeld die afwijken van de geldende norm en geeft daar ook uitvoering aan. Steeds doemen bepaalde patronen op. Zoals het ‘cruisen’; het erop uitgaan om de omgeving te verkennen en mogelijke slachtoffers te selecteren.

Zelfs als dit type dader nog maar één slachtoffer heeft gemaakt, kun je al zeggen dat er waarschijnlijk sprake is van een seriemoordenaar door de herkenbaarheid van wat hij met het slachtoffer gedaan heeft.

Bevallen

Carlo geeft een voorbeeld. “Ooit was ik betrokken bij onderzoek naar een moordzaak met een verdachte die, nadat hij voor de eerste keer was gepakt, er ronduit voor uitkwam. Een moment waarop een tegenwoordig bij het verhoor aanwezige advocaat nu hard was gaan hoesten. ‘Het plegen van die moord is me zo goed bevallen’, zei hij, ‘dat ik het binnen afzienbare tijd weer had gedaan, als jullie me niet gepakt hadden.’ Hij bood ons daarmee een zeldzaam inkijkje in de gedachtewereld van de seriemoordenaar. En zat daarna overigens heel veel jaren in tbs.”

En de vrouwen?

Deze ‘ingrediënten’ van de mannelijke seriemoordenaar vertalen naar zijn vrouwelijke evenknie, loopt volledig spaak, aldus de politie-expert. “Ik zeg niet dat het absoluut niet kan. Maar er zijn gewoon geen aanwijsbare zaken van vrouwen die sadistische fantasieën met een dergelijke combinatie van seksueel, agressief, gewelddadig en controlerend gedrag hebben uitgevoerd.”

Buurt

Kwamen er toch vrouwelijke misdadigers in de buurt? Op het eerste gezicht lijkt dat zeker op te gaan voor de enige vrouwelijke seriemoordenaar van Amerika; Aileen Wuornos, ‘Lee’ voor intimi, die in 2002 op 46-jarige leeftijd en na zesmaal ter dood te zijn veroordeeld door een dodelijke injectie aan haar einde kwam.

Haar levensloop was een en al triestheid geweest. Lee groeide op in een milieu vol extreem geweld, verwaarlozing, misbruik en meer van zulke ellende. Ze kreeg op haar dertiende een zoontje dat haar werd afgenomen. Lee raakte drugsverslaafd en belandde al toen ze nog op school zat in het prostitutiemilieu.

De Amerikaanse pleegde om de haverklap misdrijven, variërend van diefstal en oplichting tot geweldsdelicten en gewapende roofovervallen. Én, zou later blijken, Lee maakte als sekswerker een reeks mannen een kopje kleiner.

Winkeleigenaar

Haar eerste slachtoffer, winkeleigenaar Richard Mallory, vermoordde ze in november 1989. Later zou ze tegenover de politie toegeven nog zes andere mannen te hebben gedood. Van de zeven slachtoffers van Lee zijn er uiteindelijk zes teruggevonden.

Alle mannen werden om zeep gebracht in een seksuele setting. Lee – die tijdens politieverhoren zeer tegenstrijdige getuigenissen aflegde – verklaarde uiteindelijk door hen te zijn verkracht en uit zelfverdediging te hebben gehandeld.

Hoe het ook zij; volgens Carlo hebben de moorden door Lee niets te maken met waargemaakte, gewelddadige seksuele fantasieën.

Verstand

“Ze koesterde dan wellicht haat en afkeer ten opzichte van mannen; Aileen Wuornos gebruikte seks slechts om haar slachtoffers in een kwetsbare en afhankelijke positie te krijgen. Door seks of het idee seks aangeboden te krijgen, gaat het verstand bij mannen nu eenmaal op nul. Vervolgens schoot ze haar slachtoffers door het achterhoofd of de nek. De moorden hadden allerminst een seksueel doel zoals bij seksueel gemotiveerde mannelijke seriemoordenaars altijd het geval is.”

Nog zo’n opvallende zaak zijn de moorden door het Canadese koppel Paul Bernardo (nu 56) en zijn vrouw Karla Homolka (inmiddels 50). Ook Karla kreeg het stempel ‘seriemoordenaar’. Maar wie zich in dit bloedige dossier verdiept, moet concluderen dat de zaak heel anders in elkaar zit.

Toronto

Sinds mei 1987 werd een buitenwijk van Toronto, in Ontario, vijf jaar lang geteisterd door vele tientallen gewelddadige verkrachtingen van meisjes en jonge vrouwen, in hoofdzaak in de buurt van bushaltes. De dader stond bekend als de Scarborough Rapist. Een twintigtal van deze zaken werd later toegeschreven aan Paul Bernardo.

In zijn jonge jaren was Paul – blond, matje, vrolijke lach – het prototype van de ideale schoonzoon. Maar achter dat knappe smoelwerk schuilde een uiterst verwrongen geest.

In ’87 ontmoette hij Karla; een leuk, slim en bij haar leeftijdsgenoten populair meisje dat na haar schoolopleiding als dierenartsassistente was gaan werken. De perverse Paul slaagde erin om Karla volledig afhankelijk van hem te maken en aan al zijn extreme seksuele verlangens toe te laten geven. Dat ging zelfs zo ver dat zij haar jongere zusje Tammy door Paul liet verkrachten in de kelder van het huis van haar ouders, nadat zij het meisje had gedrogeerd met anesthesie-middelen van haar werkgever.

Stikte

De middelen hadden een vreselijke uitwerking. Tammy stikte in haar eigen braaksel en de komst van een ambulance mocht niet meer baten. Wat Paul en Karla gedaan hadden bleef op dat moment onontdekt, het overlijden van Tammy werd toegeschreven aan overmatig gebruik van alcohol.

Sindsdien hielp Karla haar partner – met wie ze in 1991 in het huwelijksbootje stapte – bij nog zeker twee sadistische lustmoorden op jonge vrouwen. Enkele jaren later, nadat ze voor de zoveelste keer door Paul in elkaar was geslagen, verliet Karla haar echtgenoot.

Kort erna kwam de zaak tot ontknoping. Karla meldde zich bij de politie en ook Paul werd opgepakt. In de media werd het moordkoppel door hun fotogenieke uiterlijk de ‘Ken And Barbie Killers’ genoemd. Vooral Karla kreeg vanuit de media en het publiek de volle laag.

“Karla was betrokken bij alle moorden die door Paul gepleegd werden”, aldus Carlo. “Die moorden hadden, heel duidelijk, een seksueel doel. Maar dan geldt hier uiteraard de vraag wiens fantasieën dat waren. Karla werd echter de meeste gehate vrouw van Canada, mensen hadden aan haar een grotere hekel dan aan Paul.”

Fenomeen

Het fenomeen seksueel sadisme is – voor zover Carlo en zijn vroegere FBI-collega’s uit bestudeerde zaken hebben opgemaakt – alleen vanuit de man op de vrouw gericht en bepaald niet andersom.

“Daar is heel wat over bekend geworden door het werk van mijn voormalige FBI-collega Roy Hazelwood. Roy heeft er veel onderzoek naar gedaan en sprak ook met diverse slachtoffers van seksuele sadisten, onder wie Karla Homolka. Zijn conclusie: zonder de invloed van Paul had Karla ongetwijfeld een normaal huiselijk leven opgebouwd, met een gezin met kinderen wellicht, en was dit niet op haar pad gekomen.”

Karla werd eveneens het slachtoffer van Paul. Er zijn foto’s van haar met twee dichtgeslagen ogen. Paul had haar voluit met een zaklantaarn op haar gezicht getimmerd omdat ze dingen deed die hem niet aanstonden. Als ze ‘ongehoorzaam’ was geweest, moest ze steevast op een matje naast het echtelijk bed op de grond slapen. Zo ver gaat seksueel sadisme. Het angstaanjagende is bovendien, blijkt uit FBI-onderzoek, dat vrouwen van elke achtergrond, gezindte en intelligentieniveau op een gegeven moment slachtoffer van mannen als Paul Bernardo kunnen worden.

Geherprogrammeerd

Carlo: “Het klinkt misschien lullig, maar die vrouwen worden op een manier waarop je een hond zou trainen, geherprogrammeerd. Ze zijn ondertussen zelf het lijdend voorwerp. Alles staat in zo’n relatie in het teken van de vrouw als seksslaaf die áltijd aan zijn grillen dient toe te geven, hoe pijnlijk en verwondend die kunnen zijn.”

“Als de man dan voorstelt om een ander slachtoffer te ontvoeren en van de straat af trekken – want dat soort mannen is constant op zoek naar nieuwe uitdagingen en thrills – gaat zo’n vrouw daarin mee. Je kunt erover discussiëren hoe goed of slecht dat is; het neemt voor die vrouw enigszins de druk weg als hij zijn seksueel sadistische activiteiten richt op een andere vrouw.”

Ook Karla nam actief deel aan de gruwelijke praktijken door Paul. “Het lastige is dat als je niet begrijpt hoe seksueel sadisme in elkaar zit – zoals 23 miljoen Canadezen niet doen – Karla de gebeten hond is”, zegt Carlo. “Vanuit die perceptie is dat terecht. Maar als je een beetje begrijpt hoe zij als vrouw geprogrammeerd, gemanipuleerd en zelf gruwelijk misbruikt werd, ontstaat een totaal ander beeld.”

Engelen des doods

De vrouwelijke moordenaars die qua gedrag in de buurt komen van de mannelijke, zijn de zogeheten Engelen des Doods. Ook dan kan het gaan om reeksen moorden, die in dit geval gepleegd worden vanuit een medisch setting – vaak door verplegend personeel of artsen.

Dat doet onmiddellijk denken aan de zaak van Lucia de B. Zij werd aanvankelijk veroordeeld tot levenslang en vele jaren later vrijgesproken.  

Een buitenlands voorbeeld is de Engelse Beverley Allitt (nu 51). Begin jaren negentig was de mollige en op het oog goedaardige Beverley werkzaam als verpleegkundige op de kinderafdeling van een ziekenhuis in Lincolnshire.

Baby’s

Er schuilt echter een levensgevaarlijke vrouw in haar. Beverley zou er vier kinderen – onder wie drie baby’s – met een overdosis insuline om het leven brengen. Bij drie andere kinderen bleef het bij een mislukte poging. Nog eens zes kinderen liepen blijvend letsel op toen Beverley hen injecteerde met insuline en andere preparaten.

Carlo: “Aan deze reeks moorden kleeft absoluut een bepaald psychologisch aspect zoals het beslissen over leven en dood in. Daarom vind ik de term ‘Engel des doods’ ook bezwaarlijk. Het gaat bij zulke zaken niet om barmhartigheid ten opzichte van de slachtoffers, maar om het hebben van controle door de dader over leven en dood. Ik verwacht dat in dat soort zaken seksualiteit niet een herkenbare rol zal spelen. De dader zal zich hooguit goed voelen, maar seksuele activiteit ten tijde van zulke misdrijven zie ik niet gebeuren.”

Gelijkenis

Andere aspecten vertonen wel gelijkenis met moordreeksen door seriemoordenaars.

“Ook hier gaat het om een bij herhaling voorkomend misdrijf waarbij tussendoor het normale leven gewoon doorgaat. Totdat er weer een patiënt beschikbaar is en de dader kan toeslaan zonder dat het daarbij in de gaten loopt. De gelegenheid moet er dus zijn.”

Lang niet altijd worden de ware motieven van (serie)moordenaars duidelijk.

“Ze zijn er wel geweest; de opgepakte daders die tot in detail uitlegden aan verhorende rechercheurs wat zij allemaal met vrouwen hadden gedaan”, vertelt Carlo. “Dan weet je als politieman dat je de hoofdprijs hebt. Maar vaak is het de advocaat die iets zegt als ‘mijn cliënt heeft niets gedaan’ en ‘zijn dna is zomaar toevallig op die heide op het slachtoffer gekomen.’ Dat alles in de hoop op een minder langdurige straf uit te komen. Dat houdt ook in dat wij gewoon niet te weten komen welke gewelddadige fantasieën er in het hoofd van de dader omgingen.”

Narcistische

Bij moorden gepleegd in de relatiesfeer zijn het er zelden meer dan één. De motivatie van de dader kan eveneens gerelateerd zijn aan psychologische aspecten, maar voert dan meestal terug op een narcistische persoonlijkheidsstoornis en/of antisociale persoonlijkheidsstoornis.

“Bij de pleger van huiselijk geweld en stalkingachtige activiteiten kun je op zich ook wel seriematig gedrag ontdekken. Zo van: vandaag maakt vriendin één een eind aan de relatie en begint de dader haar lastig te vallen en te stalken. Na een paar maanden ontwikkelt hij een relatie met vriendin twee. Zodra zij in de gaten heeft wat een etterbak hij is, is die relatie weer voorbij en begint hij vrolijk aan het stalken van vriendin twee. Ik kwam zaken tegen waarbij de daders vriendin twee bij dat stalken van nummer één gebruikten. Een mooi voorbeeld van hoe manipulerend en controlerend het gedrag van stalkende mannen kan zijn.”

Verdediging

Vrouwen kunnen zich bij het plegen van een of meerdere moorden laten leiden door noodzakelijke verdediging waarbij de vrouwelijke dader handelt vanuit een positie als onderdrukking, psychische of lichamelijke mishandeling of een combinatie daarvan.

Carlo: “Dat kan gerechtvaardigd zijn in de visie van noodweer of noodweer exces. Maar als zo’n vrouwelijke dader een heel plan gaat maken en dat gaat uitvoeren, is dat voor de rechter moeilijk uit te leggen als een opwelling. Dan heb je kans dat er toch een veroordeling komt. Zo’n misdrijf kan dan iets van wraak laten zien. Een dader die haar gram heeft gehaald. Dat levert uiteraard wel gevangenisstraf op.”

Gewin

Een ander motief van vrouwelijke moordenaars is financieel gewin of verbetering van hun positie. Een beruchte is Maria Swanenburg – beter bekend als ‘Goeie Mie’ – uit Leiden die wereldwijd wordt beschouwd als een van de grootste gifmengsters aller tijden.

De in 1839 geboren Mie vergiftigde mogelijk honderd mensen. 27 sterfgevallen konden bewijsbaar aan haar worden toegeschreven. Mie streek na de dood van haar slachtoffers verzekeringspenningen op. Ze werd ontmaskerd in 1883, werd veroordeeld tot levenslang verblijf in een tuchthuis en overleed in 1915.

Ook Maartje Willemsdochter uit Brielle lijkt ruim twee eeuwen eerder uit soortgelijke motieven het criminele pad te hebben gekozen. Ze vergiftigde maar liefst zeven echtgenoten met rattengif. Ook haar in totaal acht kinderen werden door Maartje gedood met gif.

Op zestigjarige leeftijd werd ze ontmaskerd door een doortastende baljuw die het aantal dode echtgenoten van Maartje wel erg verdacht vond. De baljuw liet zelfs een soort forensische sectie op haar laatste slachtoffer uitvoeren waarbij sporen van rattengif zouden zijn aangetroffen. Maartje stierf in 1628 op de brandstapel. Het is onduidelijk wat er is gebeurd met de huizen en goederen die ze door haar bloeddorstige praktijken had verworven.

Buit

“Een typisch voorbeeld van de vrouwelijke moordenaar”, reageert Carlo Schippers. “Het aantrekken van een man om daar op bepaalde manier voordeel uit te halen – dat hoeft niet alleen financieel te zijn. Zodra de buit binnen is, verdwijnen die mannen letterlijk en figuurlijk van het toneel en worden zij, bijvoorbeeld, heel zorgvuldig onder de tuin geschoffeld. Ook dat zit wel heel dicht tegen het idee van seriemoord aan. Deze vrouwen hebben immers een partner die verdwijnt, waarna hun leven gewoon doorgaat en zij na verloop van tijd weer een andere partner hebben die dan ook weer verdwijnt. Totdat iemand op de rem trapt omdat die zoveelste dood nu toch wel is opgevallen. Dat zo’n vrouw en passent ook haar kinderen heeft omgebracht, zou collega Hazelwood ‘collateral damage’ hebben genoemd. Die kinderen zitten in de weg, zodra de man weg is.”

Het vergiftigen van slachtoffer is een typisch vrouwelijke, niet excessief gewelddadige moordmethode. Er zijn echter ook vrouwen die naar een mes grijpen of iemand de hersens inslaan.

Situatie

De methode om te doden is volgens Carlo vaak afhankelijk van de situatie. “Als je in een noodsituatie zit, je wordt in elkaar geslagen en je enige kans om te overleven is het ombrengen van je belager, dan ga je niet eerst op je gemak het rattengift uit het keukenkastje halen en iets inschenken. In de meer acute situaties zie je ook bij vrouwen gewoon meer gebruik van geweld.”

Daar waar de planning van het misdrijf wel een grotere rol speelt, ligt het volgens hem voor de hand dat vrouwen een niet echt gewelddadige en fysiek minder confronterende methode kiezen zoals het vergiftigen of verstikken van een slachtoffer of het in brand steken van een ruimte met het slachtoffer erin.

“Er zijn wel wat verschillen te ontdekken in de manieren waarop mannelijke en vrouwelijke daders toeslaan. Ik kan me zo gauw niet een zaak met een mannelijke gifmenger voor de geest halen. En als vrouwen er met een honkbalknuppel op uitgaan, dan moeten ze een verdraaid goeie swing hebben. Tenzij hun tegenstander al dusdanig uitgeschakeld is – in slaap of onder invloed, bijvoorbeeld – dat hij na de eerste drie klappen wel blijft liggen. In zo’n geval kan er ook door een vrouw best gemept worden.”

Hulp

Verder komt het voor dat vrouwelijke daders – in tegenstelling tot mannen – de hulp inroepen van anderen. “Soms zijn vrouwen daar heel manipulatief in”, constateert Carlo.

Zijn vrouwen gemener en gewelddadiger of misschien meer vastberaden dan mannen als zij eenmaal hebben besloten om tot het plegen van een moord over te gaan?

De Britse journaliste Eileen MacDonald stelde in 1991 in haar boek ‘Shoot the Women First’ dat scherpschutters van de Duitse anti-terreurbrigade GSG9 bewust instructies hadden om eerst vrouwelijke en dan pas mannelijke terroristen neer te schieten.

Karakter

Eileen haalt daarbij een anonieme bron binnen de politie aan die aangeeft dat vrouwelijke terroristen ‘een sterker karakter hebben en meer kracht en energie laten zien tijdens het plegen van een aanslag dan mannen.’ Eileens bron voegt daaraan toe dat er meerdere situaties zijn geweest waarbij mannelijke terroristen die in het nauw waren gedreven een moment aarzelden voor zij schoten, terwijl vrouwelijke terroristen onmiddellijk het vuur openden op hun tegenstanders.

Carlo Schippers herkent dat gedrag van een vrouwelijke schutter die met een man een aanslag op de Kmart in Las Vegas pleegde. Zij trad daarbij beduidend slagvaardiger en besluitvaardiger op dan hij.

“Op beelden is te zien hoe de mannelijke dader voorop loopt in de supermarkt, terwijl mensen hard wegrennen. Een gewapende man gaat op afstand achter de mannelijke schutter aan met het idee om hem neer te schieten. Tijdens die achtervolging passeert hij de vrouw, niet wetend dat ook zij een dader is. Terwijl hij naast haar loopt, richt zij haar wapen en schiet hem van een meter afstand hartstikke dood. Deze vrouw deed bepaald niet onder voor haar mannelijke kompaan. Voor geen streep.”

Aantal

Vast staat dat het aantal vrouwelijke seriemoordenaars vele malen kleiner is dan mannelijke. “Slechts een handjevol vrouwen in ons land. Daarin is met het verloop van de tijd geen enkele verandering gekomen”, aldus Carlo.

Het moordcijfer is sowieso drastisch is gedaald. De daderpopulatie neemt af.  “De bevolking vergrijst”, aldus Carlo. “Als je ouder wordt, word je rustiger. Je vlakt af. Dat wordt ondersteund door het gedrag van de meeste serieverkrachters van wie statistisch is vastgesteld – wetenschappelijk is dat wellicht nog discussieerbaar – dat zij rond hun 45^e levensjaar ongeveer opgebrand zijn voor dit type verkrachtingsdelict. De drive om ’s avonds en ‘s nachts uren en uren te besteden aan het jagen op loslopende vrouwen, is dan gewoon weg. Op een gegeven moment hebben ze een relatie en zijn ze verantwoordelijk voor kinderen, hebben ze een baan en zal  die drang  meestal uitgedoofd zijn. Datzelfde geldt voor geweld. De kans dat iemand van 73 een uiterst gewelddadig delict pleegt, is klein. De hoeveelheid mensen waarbij op basis van hun leeftijd gewelddadig gedrag vaker voorkomt is afgenomen.”

Factoren

Dat is één verklaring voor de afname. Ook andere factoren spelen een rol. Zo heeft Finland relatief gezien een veel hoger moordcijfer. Een flink aantal zaken daar is gepleegd onder invloed van alcohol, het drankgebruik ligt in Finland simpelweg hoger dan in andere landen.

Maar waar de seriemoordenaar uit de FBI-studies ook huishoudt, zijn drijfveren zijn volgens Carlo cultuur-, etniciteit en landgrensoverschrijdend. “Pak een mannelijke seriemoordenaar bij kop en kont, zet ‘m in een ander land neer en geef hem de kans aan zijn nieuwe omgeving te wennen, vertrouwen op te bouwen om te weten waar hij opereert en hoe hij kan ontsnappen als het misloopt, en hij zet er zijn carrière naadloos voort.”

“Zo vertelde een Russische politieman in 1990 op een moordzakencongres in Kansas over een Russische seriemoordzaak. Er bleek in de basis geen enkel verschil te zijn tussen het jaaggedrag, de manier waarop de Russische seriemoordenaar zijn slachtoffers vond en wat hij daarna met ze deed, de hele rataplan. Al gebruikt een Amerikaanse seriemoordenaar doorgaans de auto om te cruisen (rond te rijden op zoek naar een slachtoffer) en stapt de Nederlandse seriemoordenaar voor dat doel rustig op de fiets.”

*De definitie van een seriemoordenaar door de FBI, zoals vastgesteld op een symposium in San Antonio in 2005.

*Meer lezen over dit onderwerp: recherchepsychologen Cleo Brandt en Bianca Voerman schreven onlangs een column over de aantrekkingskracht van de vrouwelijke seriemoordenaar.